آثار باشکوه معماری ایرانی در زیورآلات طلایی و نقره ای

به گزارش سرویس هنری گلدنیوز: هنر معماری از نیاز اولیه بشر برای ساخت یک سرپناه منشا می گرفت. در ادامه مسیر و با عبور از این نیاز اولیه، تبدیل به هنری شد که نقش به سزایی در زیبایی دنیای بشر داشت. تا جایی که از جمله دارایی های ارزشمند هر سرزمینی محسوب میشد. دارایی هایی که از طریق آن می شد به تمدن و فرهنگ آن ملت پی برد و در میان خشت و سنگ بناهای تاریخیِ آن سرزمین، قابل کشف بود!

معماری دوره اسلامی و نقره

تخت جمشید،نقش رستم، زیگورات چغازنبیل، بیستون و ... از نمونه های باشکوه معماری پیش از ظهور اسلام هستند. مساجد ایوانی و گنبدی،کاروان سرای عباسی و رباط شرف،گنبد سرخ،برج طغرل، مقبره سلطان سنجرو...نیز از آثار معماری باشکوه بعد از دوره اسلامی به شمار می رفتند که الهام بخش بسیاری از هنرمندان و صنعتگران در حوزه ساخت طلا و نقره و جواهر بودند.

نقش بیستونی که با تار و پود ابریشمی بر پیکر فرش دستبافت کرمانی نشسته است.سی و سه پلی که در بوم یک نقاش هنرمند می درخشد.

تخت جمشیدی که در قالب تندیس و مجسمه از هزار ستون مقتدر می گوید. همگی نمونه کوچکی از ورود آثار باشکوه معماری در سایر هنرها می باشد.

از بین النهرین تا طاق کسری بابل در هنر-صنعت طلا سازی

  در مینا کاری که مهد آن به خوزستان برمیگردد نیز نقش هایی ارزشمند یافت می شود.آثار معماری ایران باستان و بین النهرین که معروفترین آنها نقشِ مضیف،طاق کسری،مناره ملویه،دروازه ایشتار و شیرسنگی بابل می باشد که هر یک از شگفتی های معماری در دنیا محسوب می شوند. تماشای این آثار معماری حک شده بر دل طلا و نقره و در قالب زیور آلاتی که با مینای سیاه صبی می درخشند بسیار زیبا و چشم نواز است.

مضیف، نقش بر طلا

 یکی از معماری های خاص، متفاوت و باستانی در جنوب ایران را می توان در سازه ای به نام مضیف مشاهده کرد. سازه ای که بر خلاف سایر سازه های معماری باستان که اکثرا با خشت و سنگ ساخته می شدند،تنها با نی و ریسمان ساخته می شود. قدمت آن به زمان سومری ها و و هزاره چهارم بیش از میلاد مسیح باز می گردد.

مضیف در حقیقت مکانی عمومی برای پذیرایی از مهمان بوده که در مجاورت خانه ها و رو به قبله ساخته می شده است. سالنی بزرگ که ستونها،و سقفی یکسره منحنی و گنبدی شکل دارد و تماما از نی و حصیر ساخته شده است و شکافهایی در دیواره هایش دارد تا که نور را به داخل منتقل کند.

نکته جالب قسمت ورودی مضیف می باشد که ارتفاع کمی دارد و برای این است که فرد داخل شونده سر خود را خم کند و به رسم ادب به مهمانان موجود در مضیف ادای احترام نماید.

 از دلایل توجه هنرمند مندایی به این سازه و ثبت آن بر پیکره طلا یکی به خاطر زندگی در محیط هورالعظیم و مضیف هایی بوده که در گذشته به آن صوبات یا بیت الشعر می گفتند و دیگری به دلیل ساخته شدن این سازه از نی می باشد.

نی، روایتگر قصه فراق عاشق و معشوق

در حقیقت نی در فرهنگ منداییان از قداست ویژه ای برخوردار است. از بُعد عرفانی روایتگر قصه فراق عاشق و معشوق و جدایی آنها از سرزمین اورشلیم است و از سویی دیگر نیز در آیین دینی آنها، در سه جای مهم کاربرد دارد.

یکی  در هنگام تولد نوزاد و انجام غسل تعمید، دیگری در مراسم ازدواج و هنگامی که قرار است روح دو مندایی سرود یکی شدن را سر دهند این کار در مکانی ساخته شده از نی بنام "اِشخنتا" انجام می گیرد.اتاقکی ساخته شده از نی و گِل رُس که پارچه سفیدی بر سقف آن قرار می گیرد و با دسته گلهای زیبایی تزیین می شود که یادآور عقد حضرت آدم با حوا در چنین مکانی می باشد.

در سفر اُخروی و مراسم دفن میت نیز، نی کاربرد فراوانی دارد. از جمله آنکه میت را در پوششی از نی که شریجه یا بانیه نام دارد قرار می دهند و سپس دور تا دور آن را با هفت طناب ساخته شده از برگ نخل، بهم می بندند.مندلتا و تختی که میت بر آن حمل می شود، نیز همگی از نی ساخته شده اند.

یکی از قدیمی ترین بانیه یا شریچه که قدمت آن به بین 1450تا 3500 سال قبل از میلاد مسیح می رسد امروزه در موزه انگلستان قابل مشاهده می باشد که در حفاریهای شهر غراب، نزدیک فلسطین کشف شده است.

طاق کسری

شاهکار مهندسی معماری ایرانِ باستان در دوره ساسانی با قدمتی بالغ بر دو هزار سال که شکوه معماری طاق نما، به شمار می رود.در گذشته این بنا در شهر تیسفون قرار داشت که جزء قلمرو حکومتی ایران محسوب می شد. اما هم اکنون بقایایی از این اثر در استان دیاله کشور عراق قرار دارد.

وجود این اثر در جنوب شرقی دجله و محل سکونت منداییان در گذشته، دلیل نقش بستن این طرح در هنر اجدادی آنها می باشد.

مناره ملویه

بنایی هزار و دویست ساله با ارتفاع 53 متر که از نظر سبک و نوع معماری از عجایب دنیا محسوب می شود و هنوز سرپا ایستاده است. قدمت این برج به دوره عباسیان باز می گردد. ظاهر آن شباهت زیادی به معابد کلدانیان و بابلیان یا برج بابل دارد و در ساخت طلا و نقره به سفارش دوستداران این سبک زیورآلات تهیه میشود.

این مناره نیز از آنجا که در کنار دجله و محل سکونت منداییان در گذشته قرار داشته در آثار میناکاری آنها با ظرافتی هر چه تمامتر قلم خورده و میناکاری شده است.

دروازه ایشتار

دروازه ایشتار یا عشتار با ارتفاعی بیش از 12 متر یکی دیگر از معماری های باشکوه ثبت شده در آثار میناکاران مندایی می باشد.

دروازه بابل در حدود 575 سال بیش از میلاد مسیح ساخته شد. نام آن از الهه آشوری ،ایشتار گرفته شده است.این اثر دوره شکوه بابل و تبدیل شدن آن به شهری افسانه ای را به دست بخت النصر،که شرح کارهایش در کتاب دانیال نبی آمده است را، نشان می دهد.

بر سطوح این دروازه ردیف هایی از پیکره های نیمرخ،اژدهای مردوک و گاو شاخ دار، با شکوه تمام و یکی در میان ثبت شده اند و به زیبایی هر چه تمامتر هنر کهن بین النهرین را نشان می دهند. این دروازه لاجوردی با حاشیه گل های زیبایی که داشت و همین طور نزدیکی به رود فرات باعث شده بود که پای ثابت یکی از نقش های معماری باستانی در آثار این هنرمندان مندایی میناکار بر روی دستبند،پلاک و گردنبند طلا و نقره باشد.

شیر سنگی بابل

شیر بابل یک مجسمه سنگی است که صحنه شکار یک شخص که نماد دشمن می باشدرا توسط یک شیر نشان می دهد. و یکی از مهمترین نمادهای بابل و فرهنگ بین النهرین می باشد. از آنجایی که بین النهرین مهد تمدن بشری و اولین سکونتگاه منداییان پس از مهاجرت از اورشلیم بوده است برای هنرمندان میناکار مندایی از تقدس ویژه ای برخوردار است.به همین دلیل در دستسازه های طلا و نقره میناکاری آنها به فراوانی قابل مشاهده است.

قدمت این هنر

وجود نقش های معماری باستانی در آثار هنرمندان مندایی اهوازی، خود سندی بر قدمت این هنر می باشد. چرا که این هنرمندان، این حرفه را بصورت اجدادی از نیاکان خود فرا گرفتند.نیاکان آنها نیز اولین نقش های برجسته ای را که در محیط زندگانی خویش می دیدند بر دل طلا و نقره ثبت می کردند.

به همین دلیل است که نقش هایی همچون نخل و نخلستان، شتر و قافله سالار، قایق و کشتی و بلم در سازه های میناکاری آنها به فراوانی قابل مشاهده است.

بررسی این نقش و طرحها در آثار این هنرمندان بیش از پیش به اصالت و تاریخ دوستی آنها اشاره می کند. آنها هنرمندانی هستند که تاریخ سرزمینشان را بر لوحی از زر و نقره حک می کنند. همچون نیاکانشان مورخان حقیقی این مرز و بومند.

هنرمندانی که با ساخت زیور آلات با طرحهای باشکوه تاریخی و تلفیق اعجاز برانگیز سنت و مدرنیته می کوشند تا بانوی ایرانی به جای استفاده از فرهنگ غرب، مزین به اصالتی ایرانی گردد و در عین حال خود راوی تمدن و فرهنگ اصیل و غنی ایرانی باشد.

انتهای پیام/