طلای گرانبها در دستان فوتبالیست ها- توپ طلا چگونه ساخته می‌شود؟

علی اصغر کشانی 

بزرگترین افتخار در زندگی یک فوتبالیست کسب عنوان بهترین بازیکن جهان و توپ طلاست، رویایی که باعث خوشحالی مردم یک کشور و یک قاره هم می شود. اما توپ طلا این جایزهٔ فوتبال سالیانه که از سال ۱۹۵۶ از سوی مجلهٔ فرانس فوتبال(یکی از پرتیراژترین و مشهورترین نشریات فوتبالی اروپا که به صورت هفتگی در فرانسه منتشر می‌شد) که به بهترین فوتبالیست سال جهان اعطا می‌شود، توسط «ملریو دیتزملر» ساخته شده است. دیتزملر نواده خاندان «ملر» که از سال ۱۶۱۳ یکی از معتبرترین طلاسازان و جواهرسازان اروپا بوده‌اند، خانواده‌ای باتجربه در زمینه ساخت طلا و جواهرات هستند. این خانواده از گذشته های دور وظیفه ساخت جواهرات سلطنتی اروپا، نقره‌جات کلیساهای مهم اروپا و شمشیرهای تشریفاتی (ملکه ماری، ژوزفین همسر ناپلئون، ملکه ایزابلای اسپانیایی ازمشتریان نامدار تاریخ وقت این جواهرسازی اند) را داشته اند. خانواده ای ایتالیایی - فرانسوی ملر که به گواه خیلی ها مشهورترین جواهر ساز در سطح دنیا هستند، در حقیقت از ۴۰۰ سال قبل کار خود را در پاریس شروع کردند و پیش از ۴ قرن است که به این کار مشغول هستند، یعنی ۱۴ نسل از این خانواده جواهر سازی را ادامه دادند و نام خود را بر صدر جواهر سازی دنیا( اکنون فرانسو و اولیویه ملرعهده دار مدیریت کنونی خانه جواهرات ملر هستند)، نگه داشتند. از جمله اقدامات این خاندان طراحی و ساخت طلای جایزه نفر اول اوپن فرانسه که یکی از چهار تورنمنت مهم تنیس است.

 اما پر آوازه ترین کار این خاندان  که درسال ۱۹۵۶  به سفارش فرانس فوتبال و به دست  دیتزملر صورت گرفت ساخت مشهورترین هدیه پرطرفدارترین ورزش قرن با عنوان توپ طلا بود.‌  

این جایزه باشکوه به سفارش فیفا که به گفته ملر با کارحرفه‌ای ده‌ها نفر و چندین صنعتگر(یک نقره ساز کارکشته، یک حکاک حرفه‌ای، یک طلاساز متبحر، یک قلم‌زن هنرمند و یک پولیش‌کننده ماهر) در ساعات طولانی ساخته شد، به اندازه ارتفاع۳۱سانتی‌متر، عرض ۲۳ سانتی‌متر وعمق ۲۳ سانتی‌متر تولید کردید. این جایزه یکی از زیباترین اَشکال هنرهای تجسمی است که با گذشت سالها تغییراتی در ظاهر(هیچ دو توپی از سال 1972 تا به حال شبیه هم نبوده اند) و طراحی اولیه (بخصوص تغییر هر ساله سنگ ها و زمرد های به کار رفته) هم نموده است. 

جایزه ای دوقسمتی شامل یک بشقاب برنجی و یک توپ که ملر به عنوان طلاساز آنها را روی هم نصب کرده است. چیزی که ابتدا در قالب توپ و به صورت جامی ساخته می‌شود و بعد در آن با مایع پر شده و در مرحله بعد با پولیش‌دهنده صیقل داده می‌شود و سپس استاد حکاکی، شکل توپ و قسمت‌هایش را روی جام صیقلی درمی‌آورد. نکته با اهمیت اینکه برنده توپ طلا هم در همین مرحله روی توپ حک می‌شود. صیقل نهایی هم بعد از حکاکی‌ها انجام می‌شود و در آخر نام برنده توپ راروی یک پلاک طراحی می‌کنند که در لحظه اعلام برنده روی توپ حک می‌شود.

توپ طلا از همان ابتدا با پیشنهاد گابریل آنو(نویسندهٔ ورزشی) براساس رأی‌گیری میان روزنامه‌نگاران ورزشی به یک بازیکن فوتبال مرد که  بهترین عملکرد را داشت(جایزه توپ طلا اولین بار نصیب استنلي ماتئوس بازیکن باشگاه فوتبال بلکپول شد) اعطا می‌شد. با اینکه توپ طلا جایزه‌ای مختص بازیکنان اروپایی(این جایزه در رسانه‌های انگلیسی‌زبان به «فوتبالیست اروپایی سال» معروف) بود و این رویه  از سال ۱۹۵۶ تا ۲۰۰۶ میلادی برقرار بود اما پس از سال ۲۰۰۷ میلادی، سرمربی‌ها و کاپیتان‌های تیم‌های ملی نیز حق رأی پیدا کردند و از سال ۱۹۹۵ میلادی به بعد، توپ طلا به بازیکنانی با ملیت‌های غیراروپایی که در یکی از باشگاه‌های اروپا شاغل بودند (ژرژ وه‌آ بازیکن باشگاه فوتبال آ.ث. میلان تنها برندهٔ آفریقایی این جایزه، نخستین برندهٔ غیراروپایی است که در سالی که قوانین تغییر یافت، موفق به کسب این جایزه شد) نیز تعلق گرفت. و در نهایت این جایزه در سال ۲۰۰۷ میلادی با توجه به اینکه همهٔ بازیکنان فوتبال حرفه‌ای از سراسر جهان واجد شرایط هستند، به یک جایزهٔ جهانی تبدیل گشت؛ هر چند قاره پهناور و کهن آسیا هنوز موفق به داشتن نماینده ای در این عرصه نشده است. 

رونالدو بازیکن باشگاه فوتبال اینتر میلان نخستین برندهٔ اهل آمریکای جنوبی برای دریافت توپ طلا بود. لیونل مسی رکورد بیشترین تعداد جایزه را دارد و شش بار برنده توپ طلا شده‌است. کریستیانو رونالدو نیز پنج بار برنده توپ طلا شده‌است. سه بازیکن نیز هر کدام سه بار( یوهان کرایف بازیکن باشگاه فوتبال آژاکس آمستردام و باشگاه فوتبال بارسلونا، میشل پلاتینی بازیکن باشگاه فوتبال یوونتوس، و مارکو فان باستن بازیکن باشگاه فوتبال آ.ث. میلان) توپ طلا گرفته‌اند.