ایران کشوری مستعد، برای شهاب سنگ ها - قیمت های میلیاردی برای شهاب سنگ ها !!

مسعود کیانی، دکترای زمین شناسی دارد و مدیر انجمن صنفی گوهرتراشان و گوهرشناسان ایران است. او سال ها در مورد شهاب سنگ های ایران مطالعه و تحقیق داشته است. گفتگویی با ایشان در خصوص شهاب سنگ ها که ذیل می خوانید.

شهاب سنگ چیست و چه کاربردی دارد؟

باید گفت شهاب سنگ یک قطعه جامد بازمانده از جِرم های آسمانی مثل ستاره های دنباله دار، سیارک یا یک سیاره دیگری است که ابتدا در فضای بیرون جو زمین قرار داشته سپس توانسته وارد جو زمین شود و به زمین برخود کند.

علاوه بر مواردی که از این سنگ ها به عنوان کلکسیونی استفاده می کنند، بحث علمی – پژوهشی نیز در مورد شهاب سنگ ها وجود دارد. به این دلیل که پژوهشگران می توانند به شیمی کهکشان، سرگذشت تولد کهشکشان و جهان هستی، از طریق این سنگ ها پی ببرند. با توجه به انواع این سنگ ها همچنین می توان مبحث زیست کهکشان را نیز مورد بررسی قرار داد و در این زمینه به این سوالات پاسخ داد: که آیا در سیارات دیگر زیستگاه و یا موجود زنده ای وجود دارد؟

این مباحث در سازمان های فضایی دنیا که عبارت اند از: ناسا، سازمان فضایی اروپا، سازمان فضایی روسیه و کشورهایی مثل چین و ژاپن در حال پیگیری و مطالعه است.

آیا این سنگ ها برای تولید جواهر مورد استفاده قرار می گیرند؟

هر شی یا ماده ای که با دوام، زیبا، جذاب، کمیاب و قابل حمل باشد گوهر می گویند. از آنجا که شهاب سنگ های فراوانی در بسیاری از نقاط دنیا پیدا شدند و می شوند، به عنوان جواهر نیز مورد استفاده قرار می گیرند و در تولید جواهرات گران قیمت و برند مانند ساعت های جواهر نیز از آنها استفاده می شود.

آیا انواع مختلفی از این سنگ ها وجود دارد؟

بله، شهاب سنگ ها به سه دسته تقسیم می شوند:

شهاب سنگ های آهنی

این نوع از سنگ ها از هسته کٌرات ، سیارات و سیارک های دیگر هستند و از فلز نیکل و مقدار ناچیزی از عناصر دیگر تشکیل می شوند. باید خاطر نشان شد که نیکل در سنگ های زمینی نیز وجود دارد.

در سنگ هایی که از گوشته زمین که به سطح زمین می رسند مانند کمیبرلیت های حاوی الماس، سنگ هایی حاوی کانی های پنتلاندیت و الیوین مانند پریدوتیت ها و کماتیت ها، لاتریت ها و... که سنگ های زمینی هستند مقدار قابل توجهی نیکل وجود دارد.

اشتباه رایجی که دراین زمینه رخ می دهد این است که بسیاری از افراد گمان می کنند که نیکل صرفا برای شهاب سنگ هاست و چون درصد نیکل سنگ ها بالا است پس سنگی که در دست دارند، می تواند شهاب سنگ باشد. در صورتی که خیلی از زباله های فضایی سقوط کرده، در سطح زمین هم این عناصر را دارا می باشند.

در بحث زمین شناسی ابتدا سنگ باید پتروگرافی شود یعنی زیر میکروسکوپ قطعه ه­ای از سنگ به صورت پلاک یا مقطع نازک شود که ابتدا بافت سنگ مشخص شود سپس به سراغ آنالیز و ژئوشیمی شیمی سنگ ها رفت.

شهاب سنگ های سنگی – آهنی

این نوع از سنگ ها جذابترین و زیباترین ترین سنگ ها هستند و معروف ترین آنها شهاب سنگ های پالاسیتی است که قسمتی از فلز آهن نیکل است که بلورهای الیوین  (یا به اصطلاح گوهرشناسی پریدوت یا همان زبرجد) در آن وجود دارد.

شهاب سنگ های سنگی

این نوع از سنگ ها در دو گروه اصلی کندریتی و آکندریتی هستند. کندریتی ها آنهایی هستند که بافتی به نام کندرول دارند. کندرول ها اجسام گرد مانندی بوده که در آن الیوین و پیروکس وجود دارد که مختص شهاب سنگ های کندریتی بوده و تا به حال در سنگ های زمینی یافت نشده است.

آکندریت ها شهاب سنگ هایی نوع سنگی هستند که این نوع بافت در آنها وجود ندارد و در کل فلز آزاد در آن وجود ندارد هترین مثال آنها شهاب سنگ های مریخی و ماه است. سنگ های آکندریت مریخی و ماه آنچنان کمیاب هستند و تشخیص و تمایز آنها از سنگ های زمینی مشکل است که اکثر اوقات در قطب یا مناطق کویری که هیچ سنگی وجود ندارند پیدا می شوند. 306 شهاب سنگِ ماه در دنیا یافت شده است و طبق آمارهای رسمی هیچ یک از این سنگ های ماه در نیم کره شمالی زمین یافت نشده است.البته تعدادی در کشور عمان یافت شده که از لحاظ زمین شناسی آنها جز آفریقا می دانند.

چه قیمت هایی بر روی این سنگ ها می گذارند؟

قیمت آنها از چند دلار شروع و به چندصد دلار می رسد. این سنگ ها همیشه یک کالای ثابت در حراجی ها هستند که بعضی از قطعات آن بسیار ارزشمند است.

چه افرادی صلاحیت تشخیص انواع سنگ ها را دارند؟

افرادی که هیچ سررشته ای از سنگ ها ندارند، نمی توانند یک سنگ معمولی را از شهاب سنگ ها تمییز دهند. زیرا علم شهاب سنگ شناسی یکی از تخصص های زیر مجموعه کانی شناسی، سنگ شناسی آذرین و دگرگونی است و در این حوزه به شخصی نیاز است که این علوم را بداند و آگاهی لازم را برای مطالعه و بررسی آنها داشته باشد.

البته باید خاطر نشان کرد که خیلی افراد فقط شکارچی این سنگ ها هستند و قادر به رده بندی و مطالعه آنها نمی باشند. این افراد مناطق دور دست بیابانی و قطبی را جستجو می کنند و سنگ های که شکل ظاهری متفاوتی با سایر سنگ های آن ناحیه داشته را جمع آوری کرده و در آزمایشگاه های مطرح مورد تایید قرار می گیرند.

در سال های گذشته در ایران بحث شهاب سنگ داغ بود ولی بر روی آن کار و پژوهش علمی انجام نشده بود اما اخیرا در بعضی دانشگاه های کشور بخصوص دانشگاه خوارزمی، موسسه گوهرشناسی تحسین و موسسه گوهرشناسی کیپا پژوهش هایی در این زمینه انجام می شود.

آیا این سنگ ها به درستی قیمت گذاری می شوند؟

خیر، به طور مثال یکی از چالش های ما در انجمن صنفی گوهر سنگ ایران این می باشد که در سایت های مانند شیپور و دیوار سنگ هایی را برای فروش می گذارند و همچنین قیمت های میلیاردی برای آنها تعیین می کنند و حتی نوع مریخی و ماه را به سنگ ها نسبت می دهند.

این سنگ ها باید توسط آزمایشگاه های مجاز و معتبر شهاب سنگ شناسی و سنگ شناسی که این علوم را می دانند تشخیص داده شوند.

در کدام مناطقِ ایران شهاب سنگ وجود دارد؟

ایران کشوری مستعد، برای شهاب سنگ ها است. کویرها و بیابان های زیادی در ایران وجود دارند که در بین آنها کویر لوت معروف ترین منطقه برای یافتن آنها است. همچنین در مناطق بیابانی استان های سیستان-بلوچستان، کرمان، اصفهان، خراسان جنوبی، یزد و سمنان و حتی قم و ورامین از این نوع سنگ وجود دارد.

لازم به ذکر است در زمان ناصرالدین شاه نیز یک شهاب سنگ در منطقه اشتهارد سقوط کرد و به مرور زمان تکه هایی از این سنگ جدا شده و در کاخ گلستان نگهداری می شود.  

چه کسانی به دنبال این سنگ ها هستند؟

افرادی در ایران، جستجوگر و به اصطلاح شکارچی شهاب سنگ هستند که در بیایان های ایران به خصوص کویر لوت به جستجوی آنها می پردازند و در ماسه بادی ها و شنزارها آنها را پیدا می کنند.

مردم محلی سیستان و بلوچستان، استان کرمان، خراسان جنوبی و... که به این بیایان ها دسترسی دارند، به این مناطق می روند، به دنبال آنها می گردند و در نهایت هم، پیدا می کنند. اینها همگی شکارچی های شهاب سنگ بوده و به عنوان  شهاب سنگ شناس مطرح نمی باشند.

سنگ ها بر چه اساسی باید معامله شوند؟

بدون هیچ شناسنامه ای از هر نوع گوهر یا سنگی پای معامله نروید. متاسفانه در ایران چندین آزمایشگاه متخلف در بحث شهاب سنگ و گوهر شناسی مطرح شده که توسط انجمن صنفی گوهر سنگ کشور به پلیس و  مراجع قضایی معرفی گردیده اند.

در یک مورد از آنها  محلول های به عنوان محلول تست و آنالیز شهاب سنگ که هیچ گونه ارزش و اعتبار علمی ای نداشتند، به قیمت 5 میلیون ریال تا سقف 10 میلیون ریال به مردم فروختند.

نکته پایانی

کیانی به خبرنگار گلد نیوز گفت: متاسفانه در ایران شناسنامه های بسیاری توسط افراد و دفاتر غیر مجاز برای سنگ ها صادر شدند که هیچ گونه اعتباری نداشتند و چه ضررهای مالی ای به افراد وارد شده و از طریق مراجع قضایی پیگیر این موضوع هستند.

او تاکید می کند که اگر کسی قصدِ معامله در این زمینه را دارد، توصیه می شود که شناسنامه های صادر شده برای این سنگ و گوهرها را حتما از آزمایشگاه های معتبر و انجمن صنفی گوهر سنگ ایران از طریق سایت، تلفن و یا به صورت حضوری استعلام بگیرند.

انتهای پیام/