الزامات صدور شناسنامه جواهرات در ایران و جهان

رونق استفاده از گوهرسنگ ها

فرشاد کیوانی کارشناس و مسئول آزمایشگاه گوهرشناسی موسسه کیپا (دانشگاه خوارزمی) در گفتگو با پایگاه خبری تحلیلی گلد نیوز با موضوع شناسنامه جواهرات گفت: از وقتی که سنگ های مصنوعی وارد بازار جواهرات جهان شدند، به علت ارزش بسیار پایین گوهرهای مصنوعی نسبت به گوهر های طبیعی سبب شد اعتماد عموم نسبت به فروشنده ها و مارکتینگ در این حوزه کمتر شود. به همین دلیل در 3 - 4 دهه اخیر مردم گوهر را به اعتبار فروشنده ی آن می خریدند.

کیوانی ادامه گفت: به مرور زمان که دوربین های رنگی اختراع شد، عکس رنگی از سلبریتی هایی که از این گوهرها استفاده می کردند، گرفته می شد و در مجلات مد چاپ شد. به همین دلیل عموم مردم بیشتر با سنگ های رنگی آشنا شدند و تقاضا برای خرید گوهرهای رنگی افزایش یافت و افرادی که سطح متوسط جامعه بودند، قدرت خرید نمونه های اصلی را نداشتند و بیشتر گوهرهای مصنوعی را سفارش دادند لذا صنعت گوهرهای مصنوعی رونق زیادی گرفت.

از طرفی هم، به دلیل اینکه گوهرهای طبیعی همیشه گران بودند، بنابراین متخصصان حوزه رشد کریستال های مصنوعی، گوهرهای مصنوعی را از نظر ساختار کریستالی و ظاهری به گوهرهای طبیعی نزدیک تر می کردند. همچنین عدم تشخیص این گوهرهای مصنوعی توسط افراد عادی زمینه فعالیت جاعلین و کلاهبرداران را در این تجارت محیا کرد.

جرقه ای برای صدور شناسنامه

وی بیان کرد: با گذشت زمان مارکتینگ ها به صدور گواهی و فاکتورهای فروش جهت نشان دادن تعهد خود نسبت به فروش گوهرسنگ ها به مردم پرداختند. به این روال که اگر روزی مردم متوجه شوند گوهری را که خریدند، ارزش مادی ندارد مبلغی را که توسط خریدار پرداخت شده را عودت و جبران خسارت کنند. بنابراین از همان دوران صدور شناسنامه برای گوهرسنگ ها شروع شد.

تعیین قوانین شناسنامه در صدور گوهرسنگ ها

او اظهار داشت: این رویه در بازار گوهرسنگ سبب شد در سطح بین المللی تعدادی موسسه تاسیس گردد که هدف آنها صرفا صدور شناسنامه و تعیین اصالت گوهر به عنوان مرجع بیطرف بود چون شناسنامه ها هم به نوعی بی اعتبار شده بودند. اساسنامه پژوهشی این موسسات معتبر جهانی مثل Gem Research Swisslab (GRS) یا Schweizerische Stiftung für Edelstein-Forschung (SSEF) بر اساس قوانین و ساختار کنفدراسیون جهانی جواهرات The World Jewellery Confederation (CIBJO) تدوین شده است که بر اساس آن شناسنامه استاندارد تنظیم کرده و بسیاری از افراد (خریدار و فروشندگان) در دنیا این استاندارد ها را قبول کرده و برای اخذ شناسنامه برای گوهر خود به این مراکز مراجعه می کنند.

ذکر مشخصات در شناسنامه

این کارشناس اشاره کرد: بسیار پیش آمده که افراد متخلف و کلاهبردار گوهر مصنوعی یا بدلی را بسیار شبیه به نمونه طبیعیِ دارای شناسنامه ساخته اند تا جایگزین گوهر طبیعی به فروش برسانند به همین علت برای جلوگیری از این تخلفات مواردی که در شناسنامه ی گوهرسنگ ها باید درج شود به شرح زیر است:

ذکر مشخصاتِ فیزیکی ساختار اصلی سنگ (اثر انگشت)

شکل، سبک تراش، وزن، ابعاد دقیق سنگ و ذکر ناخالصی های شاخص و جایگاه آنها.

درصورت استفاده از روش های آزمایشگاهی بهسازی برای ارتقا کیفیت پاکی و رنگ گوهرها نوع بهسازی یا نداشتن بهسازی در نتایج آنالیز و شناسنامه ها باید ذکر شود. در واقع هر گونه عملی به غیر از تراش و پولیش که سبب ارتقا کیفیت گوهر طبیعی می شود را به عنوان بهسازی محسوب می کنند و اختلاف قیمت نوع بهسازی و فاقد بهسازی بر اساس نوع گوهر ممکن است تا ده برابر اختلاف داشته باشد. بسیاری از کارشناسان متخلف از ذکر این مساله اصلی امتناع کرده و اسباب کار جاعلین را محیا می کنند.

مصنوعی یا طبیعی بودن سنگ حتما باید ذکر گردد چون موضوع اصلی برای صدور شناسنامه ها همین مساله است. بطور مثال: در شناسایی گوهر (یاقوت) کارشناسان متخلف در نتایج نمونه سنگ فقط از کلمه تنها یاقوت استفاده می کنند در صورتی که باید ذکر کنند یاقوت طبیعی یا یاقوت مصنوعی و این خود به نوعی تخلف بسیار بزرگی محسوب می شود.

تخلفات موسسات گوهرشناسی

وی گفت: موسساتی که بعضی از مشخصات سنگ ها را درج نمی کنند، متخلف هستند به این دلیل که یا نمی توانند سنگ را درست تشخیص دهند یا برای صدور شناسنامه متعهد نیستند. یک کارشناس گوهرشناس در اساس نامه موسسه خود باید متعهد شود که اگر اشتباهی صورت گیرد در ادامه تمام مسئولیت ها را می پذیرد.

متاسفانه موسسات داخلی خصوصی برای فرار از این مسئله، در بخش زیرین شناسنامه به زبان انگلیسی و بسیار کوچک، این جمله را یادداشت می کنند. «این شناسنامه جهت آگاهی از صاحب سنگ صادر شده و هیچ ارزش و اعتبار دیگری ندارد».

این موسسات عملا در شناسنامه نظر شخصی خود را ذکر می کنند و اگر در آینده مشکل و اشتباهی صورت گیرد به هیچ عنوان متعهد نخواهند بود.

ویژگی های یک کارشناس گوهرشناسی

کسی است که می تواند گوهرسنگ ها را مورد شناسایی قرار دهد. متخصص باشد یعنی تحصیلات، تخصص و تجربه او مربوط به گوهرشناسی باشد. کسی که قصد کار کردن در یک آزمایشگاه گوهرشناسی را دارد، نیاز به گذراندن دوره های تخصصی گوهرشناسی می باشد و به مدت 3 تا 5 سال هم به عنوان دستیار کارشناس در آزمایشگاه باید کار کند. یک کارشناس باید نمونه های زیادی را از نزدیک ببیند تا بتواند عنوان کارشناس گوهرشناس را کسب کند.

رسمیت موسسات گوهرشناسی داخل و خارج از کشور

وی در ادامه گفت: یک مکان رسمی در سطح بین الملل که یک کارشناس و یک آزمایشگاه را تایید کند یا تحت پوشش خود در آورد، وجود ندارد. لذا اکثر موسسات ذکر شده نیز خصوصی هستند و زیر نظر هیچ ارگان و سازمان دولتی در کشور خود قرار ندارند. تعدادی موسسه چند ملیتی در اقصی نقاط دنیا وجود دارند که به صورت مشترک تجار آنها را قبول دارند ولی در کشور ما به علت ساختار صنفی اجباراً باید موسسات زیر نظر مرکز علمی دانشگاهی یا صنفی فعالیت کنند تا تعهد محکمی درقبال نتایج خود داشته باشند.

اعتبار موسسات از سوی مردم

این کارشناس معتقد است: موسسات و کارشناسان را عوام معتبر می کنند. موسسه ای، در بین عوام به عنوان آزمایشگاه شاخص پذیرفته می شود که در کار خود صادق باشد، اشتباهی نداشته باشد یا اگر اشتباهی هم داشت به جبران خسارت بپردازند و از همه مهم تر هیچ گونه نفعی در خرید و فروش نمونه نداشته باشد تا امکان جانب داری از کسی صورت نگیرد. در این صورت بازار عرضه و تقاضا همیشه نیازمند این گونه موسسات است.

امضای موسسات روی سنگ ها

او بیان کرد: بعضی از موسسات برای بعضی از گوهرهای خاص مانند الماس که دارای سبک تراش استاندارد هستند جایگاه ناخالصی را در نقشه فنی شکل تراش با اشکال مناسب ترسیم می کنند یا سریال شناسنامه را در کمربند سنگ با لیزر حک می کند تا به هیچ عنوان جاعلین نتوانند گوهر بدلی را جایگزین گوهر شناسنامه دار دیگری بفروش برسانند.ت

تجارت جواهرات 10برابر صادرات نفتی ایران

کیوانی در پایان گفت: یکی از معضلات ما این است که با وجود تخلفات زیاد، همچنان خرید و فروش سنگ ها انجام می شود و مردم از قوانین و نحوه صدور شناسنامه آگاهی ندارند. اگر عموم به مواردی که ذکر شد دقت کنند و به بهانه خریدهای بسیار بالا زیر بار هزینه های سنگین کارشناسان بی کفایت نروند، این تجارت چند صد میلیارد دلاری جهانی سهم خوبی برای کشور عزیزمان خواهد داشت.

به طوری که تجارت جواهرات در جهان بیشتر از ٦٠٠‌ میلیارد دلار یعنی چیزی حدود ١٠ برابر صادرات نفتی ما گردش مالی دارد و یکی از پول‌سازترین منابع درآمدی برای بسیاری از کشورها به شمار می‌آید.

پس اگر اعتماد وارد بازار داخلی گوهرهای کشور ما گردد با وجود منابع انسانی و معدنی، دستیابی به فقط نیم درصد از ارزش بازار جهانی جواهرات در چارچوب برنامه های جاری به ارزش ۸.۳ میلیارد دلار ، انتظار می رود که در این بحران اقتصادی به نوعی نجات دهنده باشد.