تفاوت بازار بورس و فرابورس

به گزارش سایت طلا گلدنیوز،بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران دو بازار بزرگ مالی کشور و محل مبادلات انواع اوراق بهادار هستند. در حقیقت، نحوه سرمایه‌گذاری در این دو بازار تفاوت زیادی نداشته و این دو بازار تنها از نظر قوانین سرمایه‌گذاری کمی متفاوت هستند.

بازار بورس

در بازار بورس، دارایی‌های مختلفی اعم از دارایـی مالی و دارایی واقعی مورد معامله قرار می‌گیرند. به بورسی که در آن دارایی‌های مالی یا اصطلاحاً دارایی‌های کاغذی اسنادی مانند سهام و اوراق مشارکت (خرید و فروش) می‌شود، بورس اوراق بهادار و به بورسی که در آن دارایی‌های واقعی یا کالاهای فیزیکی مورد معامله قرار می‌گیرند، بورس کالا گفته می‌شود.

نوع دیگری از بورس هم به نام بورس ارز وجود دارد که در آنجا، پول رایـج کشورها خرید و فروش می‌شوند (اما هنوز در کشور ما این بورس راه‌اندازی نشده است). بورس اوراق بهادار، یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت‌ها، اوراق قرضه دولتی و یا مؤسسات معتبر خصوصی تحت ضوابط، قوانین و مقررات خاصی انجام می‌شود.

خرید و فروش اوراق بهادار در ایران نیز به‌طور رسمی و دائمی در محلی معین به نام بورس اوراق بهادار تهران انجام می‌شود. تعیین قیمت هر سهم در این بازار بر مبنای عرضه و تقاضای آن است، یک سرمایه‌گذار می‌تواند با هر مقدار سرمایه‌ای وارد بورس شود و در سهم شرکت‌های موجود سرمایه‌گذاری کند.

انواع بازارهای فرابورس

بازارهای موجود در فرابورس ۶ نوع هستند. برای اینکه سهام فرابورس را با اطمینان بیشتری بخرید و در این مورد اطلاعات کامل و کافی داشته باشید، لازم است این بازارها را همراه با شرایط خاص هر کدام، به تفکیک بشناسید.

بازار اول

شرکت‌های بازار اول با سخت‌گیری بیشتری پذیرش می‌شوند و اگر عملکرد نامطلوبی داشته باشند، به بازار دوم منتقل می‌شوند. حتی اگر ضعف بالا در عملکرد وجود داشته باشد، ممکن است شرکت به کلی از بازار اخراج شود. ریسک شرکت‌های پذیرفته شده در این بازار کم‌تر از سایر بازارهای فرابورس است و دامنه نوسان روزانه آن‌ها ۱۰ درصد و بدون حجم مبناست. ویژگی‌های شرکت‌های موجود در این بازار به شرح زیر است:

• نباید زیان ساخته باشند.

• حداقل ۱۰ درصد سهام ثبت شده آن‌ها شناور باشد.

• حداقل ۲۴ ماه از بهره‌برداری آن‌ها گذشته باشد.

• مدیرعامل و هیئت مدیره هیچ‌گونه سوء پیشینه نداشته باشند.

بازار دوم

شرکت‌های این گروه در صورت کسب عملکرد قابل قبول و عالی، می‌توانند به بازار اول منتقل شوند. اما سخت‌گیری در این بازار کمتر از بازار اول است. معمولا شرکت‌های این بازار شرکت‌های کوچک و نوپا و زیان‌ده هستند که قصد تبدیل شدن از سهامی خاص به سهام عام را دارند و افزایش سرمایه هم در دستور کار آن‌ها قرار دارد. ویژگی‌های شرکت‌های بازار دوم به شرح زیر است:

• باید حداقل ۱۲ ماه از تاسیس آن‌ها گذشته باشد.

• هیچ‌گونه پرونده یا شکایت مالی نداشته باشند.

• حداقل ۵ درصد سهام ثبت شده آن‌ها شناور باشد.

• میزان آخرین سرمایه ثبت‌ شده در شرکت به ۱۰۰ میلیون تومان رسیده باشد.

• مدیرعامل و هیئت‌مدیره هیچ‌گونه سوء پیشینه نداشته باشند.

بازار پایه

شروطی که در بازار اول و دوم گفته شد، در بازار پایه وجود ندارد چرا که نیازی به پذیرش شرکت‌ها در این بازار نیست. این بازار از سه رنگ زرد، نارنجی و قرمز تشکیل شده است که به ترتیب از شرکت‌های کم‌ریسک به پرریسک دسته‌بندی شده‌اند. ویژگی‌های شرکت‌های بازار پایه به شرح زیر است:

• نوسان قیمتی در بازار زرد ۳ درصد، نارنجی ۲ درصد و قرمز ۱درصد است.

• شرکت‌های بازار زرد درخواست پذیرش را ندارند و تنها به دلیل الزام قانونی باید در این بازار ثبت شوند.

• شرکت‌های بازار نارنجی شرکت‌هایی هستند که نام آن‌ها در سازمان بورس ثبت‌ شده است اما فاقد شرایط لازم برای پذیرش هستند.

• در نهایت شرکت‌هایی که پذیرش آن‌ها به دلیل از دست دادن شرایط لازم در بازار بورس و فرابورس لغو می‌شود، در بازار قرمز قرار می‌گیرند.

بازار سوم

شرکت‌هایی که هیچ گونه شرایطی را برای پذیرش در فرابورس ندارند و تنها با انجام مراحل اداری عضو بازار می‌شوند، در این بازار قرار می‌گیرند. در این بازار شرکت‌هایی که حتی در مرحله تاسیس هستند، می‌توانند با پذیره‌نویسی اوراق بهادار اقدام به جذب سرمایه کنند.

ابزارهای نوین مالی

کلیه ابزارهای مالی به جز سهام و حق تقدم سهام‌ها که به تایید شورای عالی بورس رسیده باشد، همچنین بنا بر اعلام این شورا مشمول ثبت یا معاف از ثبت سازمان باشد، می‌تواند در بازار ابزارهای نوین مالی پذیرش شود. از جمله اوراقی که در این بازار معامله می شود به شرح زیر است:

• اوراق مشارکت

• گواهی سرمایه‌گذاری

• صکوک که ویژگی‌های مشخص دارند

• اوراق مشارکت رهنی

• صندوق‌های زمین و ساختمان

• گواهی‌های سپرده بانکی

• و…

بازار شرکت های کوچک (SME)

شرکت فرابورس ایران با راه‌اندازی بازار سرمایه شرکت‌های کوچک و متوسط SME، امکان حضور شرکت‌های دانش‌بنیان را برای بهره‌برداری از مزایای مالی فراهم کرده‌ است. در این شرکت‌ها بیشتر عملکرد آتی آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد و عملیات مالی حال حاضر آن‌ها در نظر گرفته نمی‌شود. حضور شرکت‌های کوچک و تامین مالی آن‌ها از بازارهای شرکت های SME باعث رشد و پیشرفت آن‌ها می‌شود.

تفاوت بورس و فرابورس

تقسیم بندی بازار:

بازار بورس به‌طور کلی به دو بازار اول و دوم تقسیم می‌شود. عملکرد این دو بازار به هم مرتبط است. به این صورت که اگر شرکتی در بازار اول عملکرد قابل قبولی نداشته باشد به بازار دوم منتقل خواهد شد و در مقابل اگر شرکتی در بازار دوم به خوبی عمل کند به بازار اول منتقل خواهد شد. ضمن اینکه اگر شرکتی در بازار دوم چندان رضایت بخش عمل نکند از بازار اخراج می‌شود. بازار فرابورس ایران نیز همان‌طور که در ابتدا توضیح داده شد، دارای ۵ بازار، اول، دوم، سوم، ابزار‌های نوین مالی و پایه است.

بنابراین اولین تفاوت بورس و فرابورس در تقسیم بندی و تعداد این دو بازار است.

فرآیند پذیرش :

شرایط پذیرش سهام در بازار بورس کمی دشوار است، بازار فرابورس با شرایط ساده‌تر تشکیل شده تا شرکت‌های کوچک هم بتوانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند. در جدول زیر می‌توانید تفاوت بورس و فرابورس را در خصوص شرایط پذیرش به خوبی مشاهده کنید:

بورس اوراق بهادار مزایایی از قبیل شفافیت قیمت‌ها و کاهش ریسک را به همراه دارد اما در بازار فرابورس به این علت که شرایط معاملات با نظر طرفین قرارداد تعیین می‌گردد، این مزایا به صورت کامل وجود ندارد.

دیگر تفاوت بورس و فرابورس، ساعات معامله‌ی این دو بازار است. بازار بورس از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲٫۳۰ (به غیر از تعطیلات رسمی) فعالیت می‌کند، اما ساعات کار فرابورس از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است.

مزایای پذیرش شرکت‌ها در فرابورس:

سهولت پذیرش:

پذیرش و درج شرکت‌های سهامی عام در فرابورس ایران نسبت به بورس شرایط کمتری نیاز دارد و این باعث شده تا دوره زمانی پذیرش شرکت‌ها به کمتر از یک ماه کاهش پیدا کند.

تامین مالی:

شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس این امکان را دارند تا از طریق فروش سهام خــود از مزایای تامین مالی ارزان قیمت از طریق بازار سرمایه بهره ببرند. علاوه بر این امکان تامین مالی از محل جذب سرمایه گذاران جدید و افزایش سرمایه را نیز دارا هستند.

معافیت مالیاتی:

شرکت‌های پذیرفته شده در بازار فرابورس ایران از مزایای مالیاتی قابل توجهی برخوردار هستند. به این صورت که شرکت‌هایی که اقدام به عرضه سهام در فرابورس می‌کنند (به غیر از شرکت‌های حاضر در بازار پایه) امکان برخورداری از معافیت مالیاتی تا ۱۰ درصد درآمد خود را دارا هستند.

وثیقه گذاری سهام:

سهامداران شرکت‌های پذیرش شده در بازار فرابورس می‌توانند از طریق وثیقه گذاری سهام شرکت خود، برای اخذ تسهیلات اقدام کنند. چراکه شبکه بانکی، سهام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس ایران را به‌عنوان دارایی قابل قبول جهت وثیقه گذاری برای دریافت تسهیلات بانکی بــه رسمیت می‌شناسد.

امکان انتشار اوراق بهادار در بازار ابزارهای نوین مالی:

شرکت‌های پذیرش شده در فرابورس می‌توانند با ارائه مدارک لازم به سازمان بورس و اوراق بهادار منابع مالی طرح‌های موردنظر را (حداکثر تا ۶۰ درصد سرمایه گذاری در طرح پروژه موضوع اوراق مشارکت) از طریق انتشار اوراق تامین کنند.

امکان خروج از فرابورس:

اگر شرکتی تصمیم بگیرد به هر دلیلی از فرابورس خارج شود، در دستورالعمل پذیرش برای این موضوع راه‌حلی در نظر گرفته شده است که با گذراندن فرآیند مشخصی امکان خروج از این بازار و حتی تبدیل شرکت به شرکت سهامی خاص به‌سادگی امکان پذیر خواهد بود. ضمن اینکه شرکت‌های حاضر در فرابورس ایران می‌توانند بسیار راحت‌تر به بازارهای دیگر انتقال پیدا کنند.

نبود حجم مبنا:

سهام مورد مبادله در بازارهای فرابورس ایران به دلیل نبود حجم مبنا با معاملات روان‌تر و نقد شوندگی بالاتری رو به رو هستند و عرضه و تقاضا برای این سهام به سرعت متعادل شده و معمولا صف خرید و فروش آن‌ها برای مدت زیادی ادامه نمی‌یابد.

در نظر داشته باشید که سهام شرکت‌های فرابورسی و بورسی با یک کد معاملاتی قابل خرید و فروش هستند. شما می‌توانید برای شروع انجام معامله، این کد را از کارگزاری های رسمی دریافت کنید.

با وجود شباهت‌های بازار بورس و فرابورس، تفاوت‌هایی هم میان این دو بازار سرمایه وجود دارد که برای خرید بهتر و معامله به صرفه تر لازم است این تفاوت‌‌ها را بشناسید. ضمن اینکه در چنین شرایطی قطعا می‌توانید هوشمندانه‌تر وارد بازار سرمایه و اصول سرمایه‌گذاری شوید.

ریسک در بازار بورس و فرابورس

ریسک سرمایه‌گذاری در بازار بورس و فرابورس متفاوت است. به‌طور کلی ریسک به معنای تحقق پیدا نکردن بازده مورد انتظار است؛ اما در بازار فرابورس ریسک ورشکسته شدن شرکت‌ها هم وجود دارد. پس ریسک در بازار بورس از بازار فرابورس کم‌تر است. چرا که با توجه به سخت‌گیری‌های موجود در بازار بورس، ریسک ورشکسته شدن در آن به صفر می‌رسد. همچنین شرکت‌‌هایی که در بازار بورس فعالیت دارند از درآمد و سود نسبتا بالاتری برخوردارند. بنابراین احتمال بازدهی مثبت سهام آن‌ها بالاتر است.

در بازار فرابورس که خود به بازارهای مختلف تقسیم می‌شود، ریسک متفاوت است. این ریسک در بازار اول از بقیه بازارهای کمتر است. همچنین ریسک بازار دوم از بازارهای پایه، بازار شرکت‌های کوچک و متوسط کم‌تر است. ریسک بازار پایه و بازار شرکت‌های کوچک و متوسط از همه بازارها بیشتر است؛ چرا که شرکت‌های موجود در این بازارها بدون سخت‌گیری و گردش مالی پایین پذیرش شده‌اند.

پس باید با دقت بالاتری در این شرکت‌ها سرمایه‌گذاری کرد.البته بازارهای دیگری هم وجود دارد که از بازارهای فرابورس و بازار بورس ریسک کمتری دارند. شما برای سرمایه‌گذاری می‌توانید بازارهای دیگری را مانند طلا، سکه، ارز و مسکن انتخاب کنید. همچنین شما میتوانید با دریافت وام بدون سفته و چک اقدام به خرید کالای مورد نیاز خود کنید و به نوعی سرمایه‌گذاری انجام دهید.

بورس به عنوان مهم‌ترین رکن بازار سرمایه و یکی از انواع بازارهای مالی، بستری مناسب برای تامین مالی شرکت‌ها و سرمایه‌گذاری افراد جامعه فراهم کرده است. این بازار براساس نحوه پذیرش، قوانین، نحوه سرمایه‌گذاری، نوع دارایی‌های قابل معامله و… به ۴ بورس؛ بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران، بورس کالا و بورس انرژی دسته‌بندی می‌شود. در این میان در دو بازار بورس و فرابورس اوراق بهاداری همچون سهام از سوی شرکت‌ها عرضه و میان معامله‌گران دادوستد می‌شود، اما تفاوت بازار بورس و فرابورس در چیست؟ در این مقاله به این پرسش پاسخ داده شده است.

به طور کلی بازار سرمایه در تعاریف تئوریک، فضایی برای تامین سرمایه شرکت‌ها در بازه زمانی بلندمدت است. شرکت‌ها با ارائه و عرضه بخشی از مالکیت سهام خود در بورس، نیازهای مالی خود را تامین می‌کنند، در مقابل سرمایه‌گذاران با خرید سهام عرضه شده، براساس میزان سهام خریداری شده، بخشی از مالکیت شرکت را در تملک خود در آورده و از مزایایی همچون سودهای سالانه بهره‌مند می‌شوند. از طرفی این افراد با سرمایه گذاری در بورس و خرید و فروش سهام می‌توانند کسب سود کنند. بنابراین بورس یک بازی دو سربرد است که هم منفعت سرمایه‌گذاران را برآورده می‌کند و هم به نفع مالکان شرکت‌ها است.

جمع بندی:

بورس اوراق بهادار تهران:

این بازار اصلی‌ترین و قدیمی‌ترین بورس در میان سایر بورس‌ها است. سهام عمده شرکت‌های بزرگ در این بورس عرضه و معامله می‌شود و شاخص این بازار معیاری برای نمایش وضعیت کلی بورس است. به جز سهام، اوراق بهاداری همچون اوراق بدهی، اوراق مشتقه و واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری در این بورس معامله می‌شوند. شرایط پذیرش شرکت‌ها در این بورس بسیار سخت‌گیرانه تعریف شده است. شرکت‌های فعال در این بورس از جهت میزان سرمایه شرکت‌های پذیرش‌شده، درصد شناوری آن‌ها، شفافیت مالی، جریان وجوه نقد و… به دو بازار اول و دوم و بازار اول به دو بازار اصلی و فرعی دسته‌بندی می‌شوند.

فرابورس ایران:

با توجه به اینکه پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران ملزم به رعایت قوانین سخت‌گیرانه برای شرکت‌ها بود، شرکت‌هایی که شرایط پذیرش در بورس را نداشتند، در بازاری خارج از بورس و با شرایطی آسان‌تر پذیرش شدند. این موضوع اساس تاسیس فرابورس ایران در سال ۱۳۸۸ بود. فرابورس ایران امروزه دارای ابزارها و بازارهای متنوعی است که دسته‌بندی این بازارها در ادامه آورده شده است:

بازار اول فرابورس

بازار دوم فرابورس

بازار نوآفرین

بازار پایه فرابورس

بازار توافقی

بازار سوم

بازار مشتقات و اوراق تبعی

انواع صندوق‌های قابل معامله، زمین و ساختمان، املاک و مستغلات، جسورانه و خصوصی و…

اوراق تامین مالی، خزانه و…

بازار بورس و فرابورس به رغم‌شباهت‌هایی که با یکدیگر دارند، از جهت نحوه پذیرش شرکت‌ها، دامنه نوسان، حجم مبنا، ارزش شرکت‌ها و… با یکدیگر متفاوت هستند. برای معامله‌گران اما، نحوه دادوستد سهام و اوراق در این بازارها خیلی متفاوت نیست و معامله‌گران با ثبت‌نام در کارگزاری و اخذ کد بورسی، قادر به معامله و خرید و فروش سهام و سایر اوراق و ابزارها در این دو بازار هستند.

در فرابورس اوراق بهادار و ابزارهای سرمایه‌گذاری متنوعی معامله می‌شوند. اوراق اسناد خزانه اسلامی (اخزا) و اوراق تسهیلات مسکن (تسه) از جمله مهم‌ترین اوراقی هستند که در فرابورس منتشر شده و مورد معامله قرار می‌گیرند.

دامنه نوسان اوراق بهادار و ابزارهای سرمایه‌گذاری در فرابورس در مقایسه با بورس متفاوت است. با توجه به اینکه در فرابورس بازارهای بیشتری وجود دارد، بنابراین دامنه نوسان نمادها با توجه به بازار متفاوت است:

دامنه نوسان نمادها

میزان دامنه نوسان در بازارهای مختلف فرابورس با توجه به میزان ریسک نمادهای فعال در این بازارها متفاوت بوده و دامنه نوسان در بازار پایه با توجه ریسک بالاتر شرکت‌های فعال در این بازار، کم‌تر است. همچنین، حداقل میزان خرید سهام در بورس و بازارهای اول و دوم فرابورس به میزان ۵۰۰ هزار تومان است، در صورتی که این میزان در بازار پایه فرابورس حداقل ۵ میلیون تومان است.

پس :

با وجود اینکه بازارهای اول و دوم بورس و فرابورس شباهت‌های زیادی از لحاظ ساختار دارند، اما قوانین پذیرش شرکت‌ها در بورس به مراتب سخت‌تر بوده و شرکت‌ها باید درصد شناوری بالاتری داشته باشند. در طرف مقابل قوانین پذیرش شرکت‌ها در فرابورس راحت‌تر بوده و شرکت‌های کوچک و متوسط نیز می‌توانند در این بازار فعالیت کنند. در هر دو بازار بورس و فرابورس اوراق درآمد ثابت وجود دارد. اما، در فرابورس اوراق دولتی مهمی مانند اخزا و اجاد منتشر می‌شود که این اوراق در بررسی عملکرد وضعیت اقتصاد کلان اهمیت بالایی دارند.

انتهای پیام/