آشنایی با هنر طلاکوبی

به گزارش سایت طلا گلدنیوز، هنر طلاکوبی یکی از هنرهای اصیل و قدیمی می باشد که پیشینه آن به شهر خراسان در ایران و بنا به روایاتی سمرقند در کشور افغانستان می‌رسد. این پیشینه قدمتی ۷۰۰ ساله دارد و به دوران صفویه می‌رسد.

حکاکی‌های ایجاد شده بر روی فولاد، نقره و طلا را به اصطلاح هنر و نقره کوبی و یا طلاکوبی نیز می‌گویند.

تاریخچه طلاکوبی:

این هنر در دوران صفویه که نقطه اوج بسیاری از هنرها و صنایع دستی در ایران است رواج پیدا کرد. این هنر قدمتی هزار ساله دارد اما از آنجایی که یک هنر مخفی و سری بوده است و به صورت مخفیانه بر روی فلزات و چوب و.. کار می‌شده به همین دلیل افراد زیادی در خصوص آن آموزش‌های لازم را ندیده‌اند. طلاکوبی در زمان‌های قدیم جهت تزئین بسیاری از جنگ افزارها همچون زره، شمشیر، دسته چاقو و وسایلی دیگر از هنر طلاکوبی استفاده می‌شد.

در آن زمان به جهت تزئین بسیاری از وسایل از هنر طلاکوب و نقره کوب استفاده می‌شد. در حال حاضر این هنر بیشتر بر روی وسایل تزئینی کاربرد دارد و جنبه تزئینی آن بیشتر از کاربردی بودن آن است.

البته باید این نکته را نیز یادآور شویم که گاهی مجسمه‌هایی نیز به صورت تکی ساخته می‌شوند و پس از آن طلاکوبی بر روی آن طلا کوبی انجام می‌شود. در زمان‌های گذشته هنر طلاکوبی بر روی فلزاتی همچون برنج، مس، مفرغ و فلزات این‌چنینی انجام می‌شد اما در حال حاضر هنر طلاکوبی بر روی فلزات دیگر نیز اجرا می‌شود که طرافدارن مخصوص به خود را در داخل و خارج از کشور دارد.

در گذشته از این هنر در ساخت ابزار و وسایل جنگی همانند شمشیر، زره، سپر، دسته چاقو و بسیاری از موارد دیگر استفاده می شود اما امروزه اینگونه موارد به آثار تاریخی تبدیل شده اند و محصولاتی که امروزه با عنوان طلا کوبی به بازار عرضه می شوند، متفاوت هستند.

طلاکوبی روی فلز:

همانطور که گفته شد هنر طلا کوبی روی فلزات انجام می گیرد ،در گذشته به دلایل مختلف از فلزات برنج، مس و مفرغ استفاده می کردند اما با رسیدن این هنر به اصفهان، هنرمندان این شهر آثار بسیار زیبا و متفاوتی را با استفاده از فولاد تولید کردند که بسیار مورد توجه قرار گرفت و فراگیر شد.

طلاکوبی روی چوب:

طلا کوبی رو چوب هم انجام می شود اما روش انجام آن کمی متفاوت است، این نوع طلا کوبی هم برای تزئین انجام می شود اما اصولا برای در های منزل و مبل ها انجام می گیرد؛ برای این کار ابتدا مراحل تولید محصول از ساخت و برش تا رنگ آمیزی را انجام می دهیم اما قسمت هایی را که مربوط به طلا کوبی است را دست نمی زنیم.

در آخر قسمت ها را تمیز کرده و نوعی چسب مخصوص که برای طلا کوبی است را روی آن بخش می زنیم و بین 3 تا 4 ساعت به آن مهلت می دهیم تا خشک شود؛ این نوع چسب ها خاصیتی دارند که حتی بعد از خشک شدن خاصیت چسبندگی خود را از دست نمی دهند؛ بعد از خشک شدن ورقه های طلا را به آرامی و با دقت بسیار بالا روی چسب ها قرار می دهیم.

در آخر دقت می کنیم که در زیر ورقه های طلا هوا یا رطوبت نمانده باشد و سپس یک لایه کاور یا محافظ روی آن می کشیم.

نقره کوبی روی مس:

نقره کوبی هم مانند طلا کوبی یکی از زیر شاخه های صنایع دستی فلزی است و دارای ویژگی های یکسان است؛ مراحل تولید و اجرای آن با طلا کوبی یکی است و فقط بجای استفاده از میله های طلا از نقره استفاده می شود؛ در رابطه مرکز این هنر باید به تبریز اشاره کنیم؛ اصفهان هم در این هنر قدرتمند است اما مر کز اصلی این کار استان آذربایجان است و هنرمندان و چیره دستان این کار در آنجا فعالیت می کنند.

طلاکوبی روی فولاد:

جنس فلز به کار رفته در طلاکوبی ها اغلب فولاد است که تمام مراحل شکل دهی کار به وسیله چکش و با دست انجام می گیرید و در پایان کل قطعات به یکدیگر متصل شده و کار پرداخت می گردد.

در پایان نمونه کار آماده به شیوه طلاکوبی، تزئین می گردد. ابتدا تمام قسمت هایی را که برای طلاکوب شدن در نظر گرفته اند به وسیله کارد مخصوص خش انداخته و طرح مورد نظر را بر روی سطح فولاد، حک می کنند سپس سیمی از جنس طلا به ضخامت یک تار موی انسان در شیار ها حک می شود و به وسیله چکش نقده کوبی کوبیده می شود تا در شیار مورد نظر کاملا فرو رود سپس با یک قطعه سنگ یشم آن قدر بر روی کار می کشند که طلا و فولاد به یکدیگر جوش می خورند.

پس از اتمام کار طلاکوبی بر روی فولاد نوعی جوهر مخصوص مالیده می شود و به وسیله حرارت تمام سطح فولاد سیاه رنگ می شود.در نهایت تمام قسمت های کار به وسیله مصقل پرداخت می گردد تا کاملا جلا پیدا کند.

برای ارزیابی یک اثر طلاکوبی روی فولاد، نکات ذیل مد نظر قرار می گیرد.

– زیرساخت (پیکره یا تیغه هر مورد دیگر) می بایست از کیفیت مناسب برخوردار باشد. قالب گیری مناسب، سوهان کاری و پرداخت هنرمندانه و با دقت بر ارزش کار می افزاید.

هرچه طرح ها و نقوش به کار گرفته شده یا خطوط مورد استفاده در روی بدنه که با کارد مخصوص طلاکوبی بر روی بدنه ایجاد و با مفتول یا آب طلا پر شود، ظریف،خلاقانه و هنرمندانه انتخاب شود، بر کیفیت کار می افزاید.

پرداخت نهایی محصولی طلاکوبی که با مصقول انجام می شود. از اهمیت خاصی برخوردار است و بدیهی است که وجود هر نوع ناهمواری پس از جلا از ارزش محصولی می کاهد.

روش های طلا کوبی:

طلاکوبی به تنهایی توسط ورقه های طلا تحت تاثیر فشار بالا روی صفحه مورد نظر انجام می ‌شود. چاپ طلاکوب به دو صورت طلاکوب گرم و سرد می‌باشد که روش تولید متفاوتی دارند.

طلاکوب گرم:

طلاکوب گرم، نیاز به فشار و حرارت بالایی دارد تا بتواند یک لایه ورقه طلا را روی یک صفحه پلی استری منطبق کند و هرچه فشار بالاتر باشد دو صفحه به خوبی به هم می‌چسبند این چسبندگی تنها با انتقال حرارت بالا ایجاد می‌شود، که جلوه زیبایی را به قطعه طلا کوبی شده می‌دهد همینطور کیفیت بالایی هم دارد.

چاپ طلاکوب های گرم به زمان بالایی نیاز دارد زیرا کلیشه ای که طرح را ایجاد می‌کند حداقل 2 الی 3 میل بوده است. بهترین مزیت چاپ طلاکوب نمادار پاک نشدن آن است، زیرا چاپ طلاکوب های مشابه، با گذشت زمان سریع پاک می‌ شوند.

طلاکوب سرد:

در طلاکوب سرد توسط کلیشه ای 3 میل طرح مورد نظر را بر صفحه ایجاد می‌کنند، تا ورق طلا به قسمت هایی که فاقد چسب می‌باشند نچسبد، بلکه قسمتی که چسبندگی دارد، طلای طراحی شده توسط کلیشه را به خود جذب کند، زیرا نیاز به حرارت ندارد، به همین خاطر بیشتر این نوع ازطلاکوبی بر روی سطوحی چون: فوم، چرم، کاغذ و… انجام می‌شود.

تفاوت طلاکوب سرد و طلاکوب گرم:

طلاکوب های سرد، قیمت بیشتری نسبت به طلاکوب های گرم دارند زیرا فاقد رول گرم و فشارهای حرارتی می ‌باشند. در پروسه طلاکوب گرم قبل از دریافت حرارت، سطح مورد نظر باید برجستگی لازم را داشته باشد.

از نظر بررسی کیفیت و مقاومت، طلاکوب گرم مقاومت بالایی دارد زیرا در برابر ضربات پی درپی سیستم، سطح مورد نظر برجستگی و فرورفتگی لازم را برای بالابردن دقت در چاپ به دست آورده است تا جلوه ی زیبایی داشته باشد. به همین علت بیشتر برای کارهای لوکس و شیک از طلاکوب گرم استفاده می‌شود.

روش اعمال‌چاپ طلاکوب برجسته:

چاپ طلاکوب برجسته بیشتر بر روی سطوح کاغذی انجام می ‌شود، تا کار جلوه ی هنری خوبی داشته باشد. از چاپ طلاکوب برجسته به عنوان تشکیل یک لوگو یا حروف نماد دار استفاده می‌ شود زیرا در این روند دقت و کیفیت کار اهمیت بالایی دارد.

در چاپ طلاکوب برجسته، رنگ های متفاوتی چون: قرمز، آبی، طلایی و… نیز وجود دارد که بسته به سلیقه هر فرد بیشتر از رول فلزی با عرض حداقل 80 سانتی متری برای پوشش دهی استفاده می‌شود. کلیشه برای ارائه حروف نماد دار در چاپ برجسته از ابعاد مختلفی چون 18*13 کوچکترین و 25*20 بزرگترین استفاده می‌ شود.

ابزار و وسایل طلاکوبی:

مهم‌ترین ابزار طلاکوبی کارد طلا کوبی نام دارد. این کارد را می‌توان بر روی محل مورد نظر جهت طلاکوبی قرار داد و سپس حکاکی لازم را بر روی آن انجام داد. پس از آنکه شیار بر روی فلز ایجاد شد حال مفتولی از جنس طلا یا نقره به صورت کاملا نازک بر روی شیار قرار داده می‌شود.

پس از قرارگیری مفتول از جنس طلا یا نقره حال با ابزارهایی همچون چکش کاری و یشم کوبی، مفتول را تثبیت کرده و سپس در جهت تمیزکاری و پرداخت آن بر می‌آیند.

مراحل انجام طلاکوبی:

مرحله اول:

در انجام طلاکوبی شیار زدن بر روی مجسمه یا ورق فولادی که قرار است بر روی آن کار شود انجام می‌گیرد. با کمک تیغه‌های فولادی که با آب یا روغن به صورت آب دیده شده هستند می‌توان اقدام به طراحی خطوط به صورت کم عمق و به صورت موازی و منظم بر روی شی کرد. این خطوط از سه جهت مختلف بر روی کار پیاده سازی می‌شوند.

حال در این بخش طرح مورد نظر بر روی طلا یا نقره به وسیله کاربن کپی می‌شود. بیشتر طرح‌ها به صورت ترنج، اسلیمی و یا نام‌های متبرکه طراحی می‌شوند و بر روی کار قرار گرفته می‌شود.

مرحله دوم :

در مرحله دوم بعد میله‌های فلزی که پیش‌تر اشاره شد بسیار نازک و باریک هستند و اکثرا از جنس طلا و یا نقره هستند جهت کوبیدن بر روی سطح مورد نظر استفاده می‌شوند. این میله‌ها به گونه‌ای باریک هستند که به مانند تار مو هستند و جهت کوبیدن آن بر روی سطح فلز باید فرد طلاکوب مهارت بالایی داشته باشد زیرا ممکن است میله در وسط کار پاره شود به همین دلیل باید از چکش سبک و مخصوصی برای این کار استفاده کند.

مرحله سوم:

پس از انجام مراحل اول و دوم با سنگ یشم کار تثبت طلا یا نقره انجام می‌شود. کشیده شدن این سنگ بر روی میله‌های نقره و طلا منجر به پهن شدن فلزات در شیارها می‌شود و به خوبی شیارها را می‌پوشاند تا منجر به کنده شدن آن نشود.

مرحله چهارم:

مرحله چهارم نیز پرداخت کردن است که در این مرحله به کار جلوه داده می‌شود.

مرحله پنجم:

پس از انجام مراحل قبل به احتمال زیاد سطح کار کثیف می‌شود به همین دلیل باید بر روی آن تمیزکاری انجام شود. برای تمیز کردن این سطوح از تیزآب که نوعی اسید است و یک نوع مواد شوینده بوده استفاده می‌شود. در نهایت نیز با حرارت دادن و در معرض آتش قرار گرفتن این محصولات می‌توان جلوه خاص و جذابی را برای آنها به نمایش درآورد.

روش طلاکاری آتشین:

نوعی از طلا کاری بر اشیای نقره ای وجود دارد، که از نظر منشا متعلق به ساسانیان دانسته شده. دراین نوع طلا کاری از ملغمه برای زر اندود کردن استفاده شده است، این روش به طلاکاری آتشین نیز معروف می باشد. ملغمه مخلوط پودر طلا و جیوه است، که توسط کاردک یا دست، لایه ای نازک از آن روی سطح زمینه به طور یکنواخت پهن می گردد و بعد از اتمام کار حرارت می دهند. حرارت باعث می شود جیوه از سطح کار تبخیر شود و یک لایه نازک طلا بر بستر مس یا نقره باقی بماند.

گاه برای طلا کوبی از ورقه های طلا نیز استفاده می گردد. برای این کار سطح مورد نظر را توسط قلم های عاج دار زبر می کنند، سپس ورق طلا را روی آن گذاشته به آرامی می کوبند. این پوشش با کمی حرارت ثابت می گردد.

انتهای پیام/