راز افول تولید گوهرسنگ‌ها در ایران- موانع توسعه فیروزه در کشور چیست؟

کارشناسان در گفت‌و‌گو با «گلدنیوز» موانع توسعه گوهر تراشی و راز افول تولید گوهرسنگ‌ها در ایران را بررسی کرده‌اند.

مسعود کیانی، رئیس انجمن گوهر سنگ کشور در گفت‌وگو پایگاه خبری جهان طلا (گلدنیوز) اظهار کرد: در زمینه فیروزه گارگاه‌هایی که در خراسان فعالیت دارند و کارگاه‌هایی تاسیس شده اما به آن‌ها سنگ خام نمی‌رسد و اگر هم برسد، کیفیت خیلی پایینی دارند. در مورد تجارت گوهر سنگ‌ها، قوانین دست و پاگیری وجود دارد که تبدیل به مانع شده است. سازمان توسعه تجارت می‌گوید قوانین آن وجود دارد ولی ارزیاب در مبادی ورودی و گمرک وجود ندارد که بتوانند موضوع صادرات و واردات را رصد کند. این خودش معضل مهمی است که باید برای آن برنامه‌ریزی شود.

او افزود: باید قوانین و آیین‌نامه‌های لازم تدوین شود و استانداردسازی صورت گیرد. در تولید و تراش‌ استاندارمان مناسب نیست.

زمانی که یک تراشی را در گوهر سنگ انجام می‌دهیم باید در یک انگشتر و رکاب طبق یک تعریف مشخص جای بگیرد، ولی ما خیلی از این استانداردها را نداریم، چون برخی از افراد با سایز بین‌المللی آشنا نیستند.جلای گوهر سنگ آنقدر باید بالا باشد که در سطح بین‌المللی جذاب واقع شود.

گوهر تراشی در ایران سنتی است

کیانی ادامه داد:‌ چینی‌ها و شرق آسیا گوی سبقت را ربوده‌‌اند به دلیل تجهیزاتی که استفاده می‌کنند و جنس سنگی که استفاد می‌کنند در چرخه تولید خیلی مهم است ولی ما بیشتر تولیدات‌مان در گوهر تراشی سنتی است. از طرفی هم ما مشکل سنگ تراش نخورده داریم که برای‌مان مشکل ایجاد کرده و باعث شده در بحث سنگ‌ها تنوع نداشته باشیم.

مشکل بعدی تراش الماس است که در کشور هیچ کسی توانایی فنی و تجهیزاتی تراش دادن الماس را ندارد. اگر این امکان وجود داشت که از لحاظ آموزشی و تجهیزات در الماس این تکنولوژی را پیدا می‌کردیم، می‌توانست تحول مهمی باشد. امروز یکی از شرکت‌های روسیه 30 درصد الماس دنیا را تامین می‌کند.

تولید در داخل وجود دارد اما قوانین مربوطه وجود ندارد. سازمان توسعه تجارت و اتاق بازرگانی می‌تواند رایزنی‌های لازم را برای ارسال و صادرات گوهرسنگ‌ها انجام دهند.

کیانی تصریح کرد: ما به رغم اینکه 5 هزار قدمت گوهر تراشی داریم و در شهر سوخته زابل فیروزه وجود داشته است، اما جایگاه ما در صادرات گوهرسنگ‌ها بین 180 کشور جهان 105 است.

دلیل اینکه سوئیس و هنگ‌کنگ مهد این صنعت هستند، آموزش، تجارت و تولیدات‌شان است که به سطح استانداردهای بین المللی رسیده است.

ما از نظر تامین سنگ خام پتانسیل زیادی داریم و 40 نوع گوهر سنگ در کشور داریم، البته برخی از این‌ها نیمه قیمتی هستند ولی همین‌ها می‌توانند در صنایع دستی و کارهای هنری استفاده شوند.   

اولین معدن گوهری

همچنین فاطمه تقی زاده، کارشناس گوهر سنگ و فیروزه در گفت و گو با پایگاه خبری جهان طلا «گلدنیوز» اظهار کرد: گوهر تراشی در ایران سابقه خیلی طولانی دارد. معدن فیروزه نیشابور اولین معدن گوهری دنیا است. زمانی که از این معدن استخراج صورت گرفته است، سنگ‌ها آن را به شکل دستی تراش داده شده است. ما خیلی پیشینه طولانی در زمینه گوهر سنگ - بیش از 5000 سال یا حتی ۸۰۰۰ سال – در ایران داریم.

او افزود: ما به دلیل اینکه این پیشینه را داریم یکسری مشکلات هم به تبع آن داریم،‌ چون معتقدیم از قدیم کار گوهر تراشی را انجام دادیم، پس تمامی کارمان را بلد هستیم و نیازی نداریم که چیزهای جدید یاد بگیریم. این خود یکی از اصلی‌ترین مشکلات بوده و در این زمینه هم در مقابل تغییر مقاوم هستیم.

بزرگترین مشکلی که در گوهر تراشی داریم این است که با استانداردهای جهانی یکسان نیست. نه شکل و نه اندازه های تراش هایمان استاندارد نیست. در فیروزه و عقیق که سایز زن خوب زیادی نداریم ولی در زمینه سنگ دمانتوئید شرایط یکم امیدوارتر کننده تر است. روشی که تراش می‌دهیم این است که سعی در حفظ بیشتر سنگ‌مان داشته و همان قدر تراش می‌دهیم و کاری به استانداردها نداریم که خود این یک مشکل بزرگ است.

نبود استاندارهای لازم در تولید گوهرسنگ‌ها

تقی زاده ادامه داد: اگر بخواهیم تجارت با دنیا را داشته باشیم باید در قالب دنیا کار کنیم. نه اینکه هر چه که داریم همان را انجام دهیم و چون تاکنون اینطور نبوده اوضاع این صنعت به شکلی است که می‌بینیم.  بنابراین عدم استاندارد بودن یکی از چالش‌های اصلی است.

قیمت‌های سنگ خام هم خیلی رو به رو رشد بوده است و به طور باور نکردنی قیمت آن بالا رفته است، هم در فیروزه و هم در عقیق و باقی گوهرسنگ‌ها اتفاق افتاده است. به طور کلی در بحث گوهر تراشی قیمت مواد خام و ابزارهایی که استفاده می‌شود نیز خیلی بالا رفته است. در بحث ماشین افراد توانمندی داریم و دستگاه‌های خوبی می‌سازند. 

این کارشناس گوهرسنگ‌ها در مورد صادرات این صنعت توضیح داد: در زمینه صادرات گوهرسنگ‌ها جایگاه و نقشی در دنیا نداریم، در سال 2021 در زمینه صادرات طلا و جواهر رتبه 124 را داشتیم و رتبه 75 را در بخش گوهر سنگ‌ها بدست آوردیم که سهم ما تنها 2 هزارم درصد است که تقریبا هیچ محسوب می‌شود.

مشتری‌های‌مان هم از قبل چین و اندونزی و سنگاپور و گاها کشورهای عربی بوده‌اند و عمدتا فیروزه‌هایی است که از ایران به اندونزی می‌رود. و متاسفانه این فیروزه برمی‌گردد به بازار ایران.

ممنوعیت تجارت گوهرسنگ‌ها

تقی زاده با بیان اینکه گوهرسنگ‌ها متولی و سیاستگذار مشخصی در کشور ندارد، تصریح کرد: البته صادرات و واردات گوهرسنگ‌ها کلا در ایران ممنوع است، چون جزو قوانین فلزات رنگی حساب می‌شود.

چون گفته می‌شود که خروج ارز زیادی دارد و تجارت آن ممنوع شده است که البته ما معتقدیم برعکس ارز آوری دارد و شاهد آن هم کشورهایی مانند تایلند و هند است که در زمینه تجارت گوهرسنگ ها شدیدا فعال هستند.

البته منظور من صادرات چمدانی و مسافری نیست. چون به این شکل  انجام می شود  ولی هدف واردات و صادرات انبوه و با تناژ بالا است که ممنوع است. از طرفی هم گوهر سنگ‌ها متولی مشخصی ندارد.

در قانون فلزات رنگی هم چیزی به عنوان گوهر سنگ‌ها وجود ندارد. همچنین قیمت‌گذاری مناسبی هم ندارد و شاخص قیمت‌گذاری مناسب برای آن نداریم و البته چندان هم از قیمت‌های جهانی باخبر نیستیم !

دو مشکل اصلی این است که ما استانداردهای لازم را رعایت نمی‌کنیم و دومین مشکل این است که متولی ندارد و تجارت آن ممنوع است که این ممنوعیت مشکل‌زا شده است.

انتهای پیام/