معرفی سنگ های قیمتی به همراه مشخصات و ویژگی های آن ها

به گزارش سایت طلا گلد نیوز؛هر یک از انواع سنگ های قیمتی،از الماس درخشان با سختی 10 موس تا مروارید ظریف خلیج فارس، داستانی منحصر به فرد دارند. در اسم سنگ های قیمتی به فارسی، گنجینه هایی چون فیروزه نیشابور،عقیق یمانی و لاجورد افغانستان نقش برجسته ای داشته اند. در اسم سنگ های قیمتی به انگلیسی نیز نام هایی چون Emmerald، Ruby و Sapphire همواره تداعی کننده زیبایی و ارزش بوده اند. ایران، این سرزمین کهن، با معادن غنی ،از دیرباز مهد سنگ قیمتی بوده و حتی در سنگ قیمتی رودخانه ای نیز گنجینه های ارزشمندی را در دل خود جای داده است.

لیست سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی

سنگ قیمتی فیروزه 

فیروزه، یکی از زیباترین سنگ‌ های قیمتی جهان، با قدمتی چندین هزار ساله، همواره نگین درخشان جواهرات ایرانی بوده است. این سنگ ارزشمند که به رنگ آبی آسمانی تا سبز فیروزه‌ای است، نه تنها در ایران بلکه در سراسر دنیا طرفداران بسیاری دارد.

در شناخت سنگ‌ قیمتی، فیروزه جایگاه ویژه‌ای دارد و معروف‌ترین معادن آن در نیشابور ایران است که فیروزه‌های استخراج شده از آن به «فیروزه بواسحاقی» شهرت دارند. این سنگ قیمتی که از دیرباز در فرهنگ و هنر ایرانی جایگاه والایی داشته، امروزه نیز در ساخت زیورآلات و جواهرات نفیس کاربرد فراوانی دارد.

سنگ قیمتی عقیق

عقیق، یکی از محبوب‌ترین سنگ‌ های قیمتی در میان مردم ایران و جهان است که در میان سنگ‌ های قیمتی رودخانه نیز به وفور یافت می‌شود. این سنگ قیمتی زیبا با تنوع رنگی چشمگیر خود، از سرخ یاقوتی گرفته تا سیاه شب‌رنگ، بی‌همتاست. عقیق که از خانواده کوارتز است، در طبیعت به شکل‌های گوناگون یافت می‌شود.

معروف‌ترین نوع آن، عقیق یمانی است که به دلیل رنگ سرخ دلنشین و کیفیت بالایش، همواره مورد توجه خاص دوستداران سنگ‌های قیمتی بوده است. ایران با داشتن معادن غنی عقیق، به‌ویژه در شهرستان نمین اردبیل، از مهم‌ تولیدکنندگان مهم این سنگ ارزشمند در جهان به شمار می‌رود.

سنگ قیمتی مروارید

مروارید یک سنگ قیمتی خاص و شگفت‌انگیز است که با بقیه سنگ‌های قیمتی فرق دارد. در میان اسم‌های فارسی جواهرات، مروارید خیلی مهم است چون تنها گوهری است که یک موجود زنده آن را می‌سازد. صدف‌های مرواریدساز این سنگ قیمتی را تولید می‌کنند و داستان شکل‌گیری آن خیلی جالب است: وقتی یک دانه شن کوچک وارد صدف می‌شود، صدف کم‌کم دور آن را با لایه‌های صدفی می‌پوشاند تا یک جواهر ارزشمند درست شود.

سنگ قیمتی یشم

یشم یکی‌از‌معروف‌ترین سنگ‌های قیمتی جهان است و تاریخ آن به هزاران سال پیش برمی‌گردد. مردم در فرهنگ‌های باستانی این سنگ قیمتی را بسیار ارزشمند می‌دانستند. یشم در بین سنگ‌های نیمه قیمتی جایگاهی ویژه دارد و به دو نوع مختلف تقسیم می‌شود: نفریت و ژادئیت.

این سنگ قیمتی زیبا از منطقه سین‌کیانگ (که زمانی بخشی از ایران بود) تا دربار پادشاهان چین راه پیدا کرد و محبوبیت زیادی به دست آورد. مردم از یشم به خاطر درخشش نرم و مخملی‌اش و رنگ‌های متنوعش، مثل سبز زمردی، سفید شیری و سرخ، خیلی خوششان می‌آمد و از آن نه تنها برای ساخت جواهر، بلکه برای ساخت اشیای هنری و حتی ابزارهای جنگی استفاده می‌کردند. این سنگ قیمتی که به زبان انگلیسی به آن Jade می‌گویند، امروزه هم نماد ثروت، محافظت و خوش‌شانسی است.

سنگ قیمتی گارنت

گارنت (Garnet)، این سنگ نیمه قیمتی افسانه‌ای که نامش از شباهتش به دانه‌های سرخ انار گرفته شده، یکی‌از‌شگفت‌انگیزترین گوهرهای طبیعت است. این سنگ نیمه قیمتی که در سنگ‌ های قیمتی رودخانه نیز یافت می‌شود، با تنوع خیره‌کننده رنگی خود، از سرخ یاقوت‌گون تا سبز زمردی، هر بیننده‌ای را مسحور می‌کند.

 گارنت در خانواده‌ای متنوع با هشت عضو اصلی جای می‌گیرد که هر کدام داستان منحصر به فردی دارند. از آلماندین با رنگ قرمز مخملی‌اش که محبوب‌ترین نوع در جواهرسازی است، تا رودالیت ارزشمند با درخشش آتشین‌اش که گاه با یاقوت سرخ اشتباه گرفته می‌شود. این گوهر باستانی که در اسم سنگ‌های قیمتی به انگلیسی به «Garnet» معروف است، از دیرباز نه تنها در جواهرسازی، بلکه در طب سنتی نیز کاربرد داشته و امروزه در صنعت جواهرات لوکس جایگاه ویژه‌ای دارد.

سنگ قیمتی لاجورد

لاجورد یک سنگ قیمتی بسیار قدیمی است که مردم باید آن را خوب بشناسند. این سنگ قیمتی و گرانبها با رنگ آبی عمیق و درخشانش که گاهی رگه‌های طلایی رنگ هم دارد، از 400 سال پیش از میلاد تا امروز، هنرمندان و جواهرسازان را شیفته خود کرده است.

مردم لاجورد را در بین انواع سنگ‌های قیمتی به عنوان «سنگ سلطنتی» می‌شناسند. نقاشان در دوره رنسانس از رنگ آبی خیره‌کننده لاجورد برای خلق تابلوهای نقاشی استفاده می‌کردند و پادشاهان و ملکه‌ها این سنگ را نشان قدرت و ثروت خود می‌دانستند. در گذشته معدن‌های زیادی از لاجورد در ایران وجود داشت، اما امروزه بیشتر معدن‌های فعال آن در افغانستان‌اند. با این حال، لاجورد هنوز هم یکی‌از‌گران‌قیمت‌ترین سنگ‌های جواهرسازی در جهان است.

سنگ قیمتی لعل

لعل در میان سنگ‌ های قیمتی جایگاه خاصی دارد و مردم آن را به عنوان «رقیب پنهان یاقوت» می‌شناسند. جواهرشناسان گاهی لعل را با سنگ گارنت اشتباه می‌گیرند؛ اما این سنگ با درجه سختی 8 در مقیاس موس، فقط یک درجه از یاقوت نرم‌تر است و در درخشش و خلوص رنگ حتی از یاقوت هم بهتر است.

در تاریخ ایران، معدن معروف لعل در بدخشان قرار داشت و این سنگ آنقدر ارزشمند بود که ناصر خسرو، شاعر بزرگ ایرانی، آن را نماد ارزش واقعی انسان می‌دانست. شما می‌توانید لعل را در رنگ‌های مختلفی مانند سرخ یاقوتی و آبی کبالتی پیدا کنید. جواهرشناسان و کلکسیونرها این سنگ را خیلی دوست دارند، چون خلاف سنگ‌های دیگر نیازی به به‌سازی مصنوعی ندارد و به طور طبیعی خالص و درخشان است.

سنگ قیمتی زمرد

زمرد را پادشاه سنگ‌های سبز رنگ می‌دانند و یکی‌از‌قدیمی‌ترین و گران‌ترین سنگ‌ های قیمتی جهان است. نام زمرد از یک کلمه یونانی به معنای «سنگ سبز» می‌آید. این سنگ  قیمتی در میان انواع سنگ‌‌های دیگر حتی از الماس هم ارزشمندتر است. رنگ سبز زیبای زمرد به خاطر وجود عنصر کروم در آن است.

کلئوپاترا، ملکه مصر، زمرد را نشانه زندگی جاودانه می‌دانست. زمرد از خانواده‌ای از سنگ‌ها به نام بریل است و سختی آن بین 7.5 تا 8 در مقیاس موس است. با اینکه زمرد در برابر خراش مقاوم است، اما به دلیل ترک‌های طبیعی که درون آن وجود دارد، باید خیلی خوب از آن مراقبت کرد. زمردهایی که هیچ نقصی ندارند، آنقدر کمیاب‌اند که گاهی قیمتشان از الماس هم بیشتر می‌شود.

سنگ قیمتی الماس

الماس (Diamond)، پادشاه بی‌چون و چرای سنگ‌ های قیمتی، معجزه‌ای از طبیعت است که در شناخت سنگ‌های قیمتی، بالاترین جایگاه را به خود اختصاص داده است. این گوهر افسانه‌ای که نامش از واژه یونانی «آداماس» به معنای شکست‌ناپذیر گرفته شده، طی فرآیندی باورنکردنی در عمق 80 کیلومتری زمین و تحت فشار و دمای فوق‌العاده (1100 تا 1300 درجه سانتی‌گراد) شکل می‌گیرد.

الماس، سخت‌ترین ماده طبیعی (درجه 10 موس)، با قدمتی بین یک تا سه میلیارد سال، تنها با همجنس خود قابل تراش است. این شاهکار طبیعت، علاوه بر نوع بی‌رنگ و شفاف معروفش، در رنگ‌های فانتزی مانند صورتی، آبی، سبز و زرد نیز یافت می‌شود که هر کدام ارزشی فراتر از تصور دارند.

سنگ قیمتی یاقوت سرخ

یاقوت سرخ یک سنگ قیمتی بسیار زیبا و گران‌قیمت است. این گوهر که در گذشته به آن راتناراج یعنی پادشاه سنگ‌ها می‌گفتند، از خانواده کوراندوم است. سختی یاقوت در مقیاس موس ۹ است که فقط یک درجه از الماس کمتر است. رنگ قرمز زیبای آن به خاطر وجود اکسید کروم است.

زیباترین نوع یاقوت، نوع خون کبوتری آن است که رنگ قرمز درخشانی دارد. در گذشته، جنگجویان چینی از یاقوت در زره‌های خود استفاده می‌کردند. امروزه هم از این گوهر برای ساخت جواهرات گران‌قیمت کاربرد دارد. یاقوت همیشه نماد عشق و شور زندگی بوده و گاهی ارزش آن حتی از الماس هم بیشتر است.

سنگ قیمتی یاقوت کبود

سنگ قیمتی یاقوت کبود (Sapphire)، خواهر آسمانی‌رنگ یاقوت سرخ، در شناخت سنگ‌های قیمتی جایگاهی ویژه دارد و باارزش‌ترین سنگ آبی‌رنگ جهان به شمار می‌رود. این سنگ قیمتی شگفت‌انگیز که از خانواده کوراندوم با درجه سختی 9 موس است، همانند یاقوت سرخ تنها یک درجه از الماس نرم‌تر است و در انواع سنگ‌های قیمتی، همه آن را به‌عنوان نماد وفاداری و خردمندی می‌شناسند.

سنگ قیمتی یاقوت کبود که در متون کهن نشانی از پاکی و ایمان بوده، در طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها از آبی عمیق تا صورتی، زرد و حتی بی‌رنگ یافت می‌شود، اما شهرت اصلی‌اش به رنگ آبی درخشانش است که در نمونه‌های باکیفیت، چنان کمیاب است که ارزشی همتراز با الماس می‌یابد. امروزه، فرانسه قطب اصلی تولید نمونه‌های مصنوعی این گوهر افسانه‌ای است.

سنگ قیمتی آمتیست

آمیتیست همان گوهری است که در زبان فارسی به آن جمشت می‌گویند و یکی از درخشان‌ترین اعضای خانواده کوارتز است. نام این سنگ قیمتی از یک واژه یونانی به معنای «مست نشدن» گرفته شده است، به همین خاطر در گذشته به آن سنگ پرهیز هم می‌گفتند.

رنگ زیبای بنفش این گوهر، مثل شربت بنفشه است. هرچه رنگ بنفش آن پررنگ‌تر باشد، ارزش آن بیشتر می‌شود. سختی این سنگ در مقیاس موس ۷ است که نشان می‌دهد سنگ محکمی است. مردم قدیم اعتقاد داشتند که آمیتیست آرامش‌بخش است و برای درمان هم از آن استفاده می‌کردند. بهترین و خوش‌رنگ‌ترین آمیتیست‌ها را می‌توان در معدن‌های برزیل، روسیه و سریلانکا پیدا کرد.

سنگ قیمتی تورمالین

تورمالین که به آن نگین هفت‌رنگ هم می‌گویند، از یک کلمه سینگالی به معنای سنگ رنگ‌های مخلوط گرفته شده است. این گوهر مثل یک جعبه مداد رنگی است که همه رنگ‌ها را در خود جای داده، از سیاه شب گرفته تا بی‌رنگ مثل آب زلال!

سختی این سنگ بین ۷ تا ۷.۵ در مقیاس موس است. گران‌ترین نوع آن که به آن پارایبا می‌گویند، مثل طلا می‌ارزد و هر قیراطش تا ۶۰ هزار دلار قیمت دارد.

بعضی از تورمالین‌ها شبیه هندوانه‌اند و دو رنگ دارند. بعضی دیگر مثل رنگین‌کمان، چند رنگ مختلف را با هم دارند.

جالب است بدانید که این گوهر زیبا در کشور خودمان هم پیدا می‌شود و  می‌توان معدن‌های تورمالین را در سیستان و بلوچستان، بروجرد و الیگودرز پیدا کرد.

سنگ های قیمتی چطور تشکیل می‌شوند؟

سنگ‌های قیمتی، این شگفتی‌های طبیعت، طی فرآیندهای پیچیده‌ای در دل زمین شکل می‌گیرند. هنگامی که مواد مذاب درونی زمین (ماگما) که سرشار از عناصر مختلف‌اند، به سطح زمین نزدیک می‌شوند، در اثر تغییرات دما و فشار، شروع به تبلور می‌کنند.

این فرآیند می‌تواند به سه شکل اصلی رخ دهد:

• در محیط‌های آبی، جایی که آب‌های زیرزمینی با کانی‌ها واکنش می‌دهند و باعث تشکیل سنگ‌هایی مانند عقیق و آمیتیست می‌شوند؛

• در محیط‌های هیدروترمال، که محلول‌های داغ حاوی عناصر کمیاب مانند برلیوم و کروم، سنگ‌هایی چون زمرد و یاقوت را شکل می‌دهند؛

• در محیط‌های پگماتیتی، که ماگمای غنی از آب و سیلیس، سنگ‌های درشت بلوری مانند تورمالین را ایجاد می‌کند.

در مسیر تشکیل این گوهرهای ارزشمند، عوامل متعددی مانند حضور عناصر خاص، شرایط دما و فشار، و زمان کافی برای تبلور، نقش تعیین‌کننده‌ای در کیفیت نهایی سنگ دارند. برای مثال، حضور کروم در محیط باعث ایجاد رنگ سرخ در یاقوت می‌شود، یا وجود مس باعث رنگ آبی فیروزه می‌گردد.

همچنین شرایط فوق‌العاده خاص مانند فشار و دمای بسیار بالا در اعماق زمین می‌تواند کربن را به الماس تبدیل کند. این فرآیندها معمولا میلیون‌ها سال طول می‌کشند و همین امر است که به همراه کمیابی عناصر تشکیل‌دهنده و شرایط خاص محیطی، باعث ارزشمندی این سنگ‌ها می‌شود.

کدام سنگ های قیمتی در ایران رایج‌ترند؟

ایران با داشتن معادن غنی و متنوع، یکی‌از‌مهم‌ترین تولیدکنندگان سنگ‌ های قیمتی در جهان است. در فرهنگ ایرانی، استفاده از این سنگ‌ها فراتر از جنبه زینتی بوده و جنبه‌های معنوی و درمانی نیز دارد. امروزه نیز بسیاری از این سنگ‌ها در زیورآلات ایرانی و هنرهای سنتی کاربرد دارند و برخی از آن‌ها مانند فیروزه نیشابور، شهرت جهانی دارند.

• فیروزه؛

• عقیق؛

• یشم؛

• گارنت؛

• لاجورد.

وبسایت گلدیکا