فلزی خاکستری که به ستاره بازارهای جهانی تبدیل شد

به گزارش سایت اخبار طلا و جواهر گلدنیوز؛ اگر روزی طلا معیار امنیت دارایی‌ها بود، امروز نقره نقش پلی میان جهان سرمایه‌گذاری و تولید صنعتی را بر عهده گرفته است.

نقره با دارا بودن بالاترین رسانایی الکتریکی در میان تمامی فلزات، در قلب مدارهای الکترونیکی، سلول‌های خورشیدی و تجهیزات تصویربرداری پزشکی جای دارد. این ویژگی‌های فیزیکی منحصربه‌فرد، نقره را از یک کالای صرفاً سرمایه‌ای، به ماده اولیه استراتژیک در فناوری‌های نوین ارتقا داده است. در کنار مصارف صنعتی، این فلز جایگاه سنتی خود را در زیورآلات و سکه‌های سرمایه‌گذاری نیز حفظ کرده است.

کاربردهای چندگانه: از مدارهای الکترونیکی تا پزشکی

نقره (Silver - Ag) به دلیل خواص منحصر به فرد خود، در طیف وسیعی از صنایع پیشرفته کاربرد دارد:

1. رسانایی حرارتی و الکتریکی: نقره بهترین رسانای گرما و الکتریسیته در میان فلزات است. این خاصیت آن را برای استفاده در اتصالات الکتریکی، سوئیچ‌ها و مدارهای چاپی (PCB) در هر دستگاه الکترونیکی ضروری می‌سازد.

2. فناوری‌های نوین انرژی: پنل‌های خورشیدی (فتوولتائیک یا PV) یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان نقره هستند. نقره در تماس‌دهنده‌های (Contact Fingers) سلول‌های خورشیدی استفاده می‌شود تا کارایی تبدیل نور خورشید به برق را به حداکثر برساند. با توجه به تعهد جهانی به کاهش انتشار کربن، رشد انفجاری این صنعت، تقاضای نقره را تضمین کرده است.

3. خودروهای برقی (EVs): خودروهای برقی و هیبریدی به دلیل استفاده از سیستم‌های پیچیده الکترونیکی، باتری‌های پیشرفته و سنسورها، به میزان بسیار بیشتری از نقره نسبت به خودروهای سنتی نیاز دارند. تخمین زده می‌شود که یک خودروی برقی معمولی، تقریباً دو برابر یک خودروی بنزینی معمولی به نقره نیاز دارد.

4. تجهیزات پزشکی و استریل‌سازی: خواص ضدباکتریایی نقره (اثر الیگودینامیک) در تولید فیلترهای آب، پانسمان‌های پزشکی و ابزارهای جراحی برای جلوگیری از عفونت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

5. سرمایه‌گذاری: بخش سرمایه‌گذاری شامل سکه‌های سرمایه‌گذاری، میله‌های نقره و ابزارهای مالی است که همواره به عنوان بخشی از سبد دارایی‌های امن مطرح بوده‌اند.

تسهیل سرمایه‌گذاری در ایران

برای سرمایه‌گذاران داخلی، دسترسی به این فلز گران‌بها از طریق بازارهای جهانی نظیر COMEX (بورس کالای نیویورک) و LME (بورس فلزات لندن) فراهم است. اما نوآوری مهم، راه‌اندازی گواهی سپرده کالایی شمش نقره در بورس کالای ایران است. این ابزار نوین، نمایانگر مالکیت فیزیکی شمش نقره با عیار استاندارد (معمولاً ۹۹۹ در هزار) است که در انبارهای معتبر و تحت نظارت بورس نگهداری می‌شود.

مزایای گواهی سپرده کالایی نقره:

• کاهش ریسک نگهداری فیزیکی: سرمایه‌گذاران از دردسرهای نگهداری فیزیکی و ریسک‌های امنیتی مرتبط با آن رهایی می‌یابند.

• نقدشوندگی بالاتر: امکان خرید و فروش سریع و آسان این اوراق در چارچوب بازار رسمی بورس.

• شفافیت قیمت: قیمت‌گذاری شفاف بر اساس نرخ‌های روز جهانی و داخلی.

• استانداردسازی: تضمین کیفیت و عیار شمش مورد نظر، که امکان واسطه‌گری در معاملات بین‌المللی را نیز فراهم می‌کند.

توسعه معاملات در بورس کالا، تسهیل تجارت و جذب سرمایه‌گذاری در این حوزه را تقویت می‌کند و نقره را به یک دارایی قابل دسترس‌تر برای عموم سرمایه‌گذاران ایرانی تبدیل کرده است.

روند صعودی قیمت‌ها: ناشی از کسری عرضه مزمن و تقاضای صنعتی

بازار جهانی نقره در دو سال گذشته شاهد نوسانات قابل‌توجهی بوده است که عمدتاً ناشی از تحولات بنیادی عرضه و تقاضا است. میانگین قیمت هر اونس نقره در سال ۲۰۲۲ در محدوده ۲۲ دلار قرار داشت که این روند افزایشی تا سال ۲۰۲۴ ادامه یافت و میانگین قیمت به ۲۹ دلار رسید. سال ۲۰۲۵ به عنوان یک سال تاریخی برای نقره ثبت شد که قیمت آن به قله تاریخی خود جهش کرد.

تفاوت بنیادین با طلا: حساسیت به چرخه صنعتی

برخلاف طلا که قیمت آن عمدتاً تحت تأثیر انتظارات تورمی، نرخ بهره حقیقی و ریسک‌های ژئوپلیتیکی است، نقره به چرخه‌های صنعتی نیز بسیار حساس است. این دوگانگی باعث می‌شود که نقره در بازارهای صعودی، پتانسیل رشد بیشتری نسبت به طلا داشته باشد، زیرا همزمان از جذابیت‌های سرمایه‌گذاری امن و تقاضای واقعی صنعتی بهره‌مند است.

افزایش قیمت اخیر با کاهش چشمگیر نسبت طلا به نقره (Gold/Silver Ratio) همراه بوده است. این نسبت نشان می‌دهد که برای خرید یک اونس طلا، به چند اونس نقره نیاز است.

در آوریل ۲۰۲۴، این نسبت از محدوده ۱۰۵ واحد به حدود ۸۰ واحد کاهش یافت. این کاهش نشان‌دهنده عملکرد بهتر نقره در دوره فعلی نسبت به طلا است و حاکی از آن است که بازار نقره، به دلیل کمبود عرضه و انفجار تقاضای صنعتی، ارزش ذاتی بیشتری نسبت به گذشته پیدا کرده است.

بحران ساختاری در عرضه: شکاف بین استخراج و مصرف

مهم‌ترین عامل فشار بر قیمت، کسری عرضه مزمن در بازار جهانی است که طی سال‌های متمادی ادامه یافته است. بازار نقره از این لحاظ منحصر به فرد است زیرا بخش قابل توجهی از عرضه آن به عنوان محصول جانبی (By-product) استخراج فلزات دیگر مانند مس، سرب، روی و طلا به دست می‌آید.

شاخص سال ۲۰۱۵ (درصد)سال ۲۰۲۴ (میلیون اونس)تولید جهانی معادن (عرضه اولیه)-۸۲۰تقاضای صنعتی۵۰٪> ۵۸٪مصرف جهانی (تقاضا کل)-۱,۱۶۰کسری عرضه (تقاضا منهای عرضه)-> ۳۰۰

بر اساس این آمار، در سال ۲۰۲۴ تولید جهانی معادن نقره حدود ۸۲۰ میلیون اونس بوده، در حالی که مصرف جهانی از ۱.۱۶۰ میلیارد اونس فراتر رفته است. این بدان معناست که بازار با کسری عرضه‌ای بالغ بر بیش از ۳۰۰ میلیون اونس مواجه است.

دلیل دشواری در افزایش عرضه مستقل:

از آنجا که بخش بزرگی از نقره از معادن چندفلزی استخراج می‌شود، افزایش سریع یا مستقل تولید نقره تنها با افزایش استخراج سایر فلزات امکان‌پذیر است. در شرایط کنونی که تمرکز بر پروژه‌هایی با بازدهی بالا است، سرمایه‌گذاری برای افزایش تولید نقره به صورت مستقل توجیه اقتصادی کمتری دارد. این امر موجب می‌شود شکاف ساختاری بین عرضه و تقاضا، به سرعت ترمیم نشود.

جهش تقاضای صنعتی و پایداری آینده

از سوی دیگر، تقاضای صنعتی که در سال ۲۰۱۵ حدود ۵۰ درصد از کل مصرف را تشکیل می‌داد، در سال ۲۰۲۴ به بیش از ۵۸ درصد افزایش یافته است. این رشد مستقیماً با توسعه صنایع زیر مرتبط است:

1. انرژی‌های تجدیدپذیر: نصب پنل‌های خورشیدی در سراسر جهان با هدف کربن‌زدایی، موتور محرک اصلی این تقاضا است.

2. الکترونیک مصرفی: افزایش تولید گوشی‌های هوشمند، لپ‌تاپ‌ها و زیرساخت‌های ۵G.

3. انتقال به خودروهای برقی: همانطور که ذکر شد، افزایش تعداد خودروهای برقی و نیاز به سیم‌کشی‌ها و مدارهای قدرتمندتر.

نقره به دلیل ماهیت مصرفی در کاربردهای صنعتی، معمولاً به صورت نهایی مصرف شده و بازیافت آن (به ویژه از سلول‌های خورشیدی قدیمی یا مدارهای الکترونیکی) به دلیل پیچیدگی و هزینه‌های بالا، در مقیاس بزرگ اقتصادی نیست. این ویژگی، تقاضای صنعتی را به یک عامل مصرف‌کننده دائمی تبدیل می‌کند.

چشم‌انداز قیمتی: تثبیت در سطوح بالاتر

با توجه به دینامیک عرضه و تقاضای مذکور، تحلیلگران مؤسسه متال‌فوکس (Metal Focus) پیش‌بینی کرده‌اند که قیمت نقره در سال‌های آتی، به دلیل کمبود ساختاری، در سطوح بالاتری باقی خواهد ماند.

بر اساس این تحلیل‌ها، قیمت نقره در سال‌های ۲۰۲۵ و ۲۰۲۶ در محدوده ۴۰ تا ۵۰ دلار تثبیت خواهد شد. این تثبیت نه تنها نشان‌دهنده یک حباب موقتی، بلکه انعکاسی از ارزش ذاتی نقره به عنوان ماده خام حیاتی در گذار جهانی به اقتصاد سبز و فناوری‌های پیشرفته است. این امر جایگاه نقره را به عنوان فلزی راهبردی در اقتصاد نوین تضمین می‌کند و دلایل اصلی برای "درخشیدن" بیش از حد آن نسبت به طلا در دوره فعلی را فراهم می‌آورد.

عوامل کلیدی تأثیرگذار بر بازار نقره

۱. سیاست‌های محیط زیستی جهانی (ESG)

تعهد دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ به معیارهای زیست‌محیطی، اجتماعی و حکمرانی (ESG) به طور مستقیم بر تقاضای نقره تأثیر می‌گذارد. هر پروژه جدید انرژی خورشیدی یا هر سیاست تشویقی برای خرید خودروهای برقی، به طور بالقوه به معنی سفارش‌های بزرگ برای شمش نقره است. این همسویی استراتژیک، نقره را در اولویت سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی قرار داده است.

۲. نرخ بهره حقیقی و دلار آمریکا

مانند طلا، قیمت نقره نیز به شدت نسبت به نرخ بهره حقیقی (نرخ اسمی منهای تورم) حساس است. زمانی که نرخ بهره حقیقی پایین است (یا منفی می‌شود)، هزینه فرصت نگهداری دارایی‌های غیربهره‌دهنده مانند فلزات گرانبها کاهش یافته و جذابیت آن‌ها افزایش می‌یابد. علاوه بر این، چون معاملات نقره جهانی معمولاً بر حسب دلار انجام می‌شود، نوسانات ارزش دلار بر قیمت نقره در سایر ارزها اثرگذار است. تضعیف دلار معمولاً قیمت دلاری نقره را تقویت می‌کند.

۳. نقش ذخایر استراتژیک و دولت‌ها

در حالی که طلا بخش بزرگی از ذخایر بانک‌های مرکزی را تشکیل می‌دهد، نقره به ندرت به عنوان یک دارایی ارزی مستقل توسط دولت‌ها نگهداری می‌شود. با این حال، دولت‌ها به دلیل اهمیت حیاتی آن در صنایع دفاعی و زیرساخت‌ها، ممکن است اقداماتی برای اطمینان از زنجیره تأمین داخلی خود انجام دهند که این خود بر بازار جهانی تأثیر می‌گذارد.

۴. نوسانات تولید جانبی (By-product Volatility)

نوسانات در تولید فلزات اصلی مانند روی (Zinc) تأثیر زیادی بر عرضه نقره دارد. اگر قیمت روی کاهش یابد، استخراج‌کنندگان انگیزه کمتری برای فعالیت در معادنی که نقره محصول جانبی آن‌هاست خواهند داشت، و این امر می‌تواند منجر به کاهش ناگهانی در عرضه نقره در بازار شود، حتی اگر قیمت خود نقره بالا باشد.

آینده نقره: فراتر از یک فلز گرانبها

با ورود به نیمه دوم دهه ۲۰۲۰، نقره در حال گذراندن یک تغییر پارادایم بنیادین است. دیگر نمی‌توان آن را صرفاً به عنوان یک فلز زینتی یا یک نسخه ارزان‌تر طلا در نظر گرفت.

تکنو-فلز: نقره به طور فزاینده‌ای به عنوان یک "تکنو-فلز" یا فلز فناوری شناخته می‌شود. این تغییر ماهیت به معنای آن است که قیمت آن دیگر تنها توسط سرمایه‌گذاران تعیین نمی‌شود، بلکه توسط مهندسان و مدیران تدارکات در صنایع پیشرو نیز دیکته می‌شود.

تقاضای پایدار برای دهه‌های آینده: مادامی که جهان به سمت شبکه‌های هوشمند انرژی، زیرساخت‌های دیجیتال گسترده و الکتریکی‌سازی حمل و نقل حرکت می‌کند، تقاضا برای رسانایی بی‌نظیر نقره افزایش خواهد یافت. این وابستگی فنی، یک پایه قیمتی بسیار مستحکم برای این فلز ایجاد کرده است که در شرایط افزایش تورم و تضعیف ارزهای فیات، پتانسیل رشد چشمگیری را فراهم می‌سازد.

در نهایت، درخشیدن نقره در بازارهای جهانی، نتیجه تلاقی تقاضای امنیتی سنتی (مانند طلا) با نیازهای روزافزون انقلاب صنعتی چهارم است؛ ترکیبی که آن را به یکی از جذاب‌ترین دارایی‌ها برای سرمایه‌گذاری در دوران گذار انرژی تبدیل کرده است