علم ؛ جوهر مهارت و تجربه - اندر حکایت جیب و جان

امیرکاظم کفایتی مدرس رشته گوهرشناسی در دانشگاه علمی کاربردی طلاوجواهر اتحادیه تهران  است. آموزش دیده‌ی امریکا و بلژیک و نماینده و سخنگوی آی جی آی در ایران است. از نگاه بالا به پایین پیشکسوتان این رشته انتقاد دارد و معتقد است نیم کیلو یا صد کیلو طلا تفاوتی ندارد، مهم بهره وری در محصول نهایی است که در گرو تولیداتِ به روز و مورد پسند عموم است.

گلدنیوز: نگاه تخصصی شما به رشته گوهرشناسی از کجا نشأت می گیرد؟

در بدو ورود به این صنف، هیچ یک از اعضای خانواده ام به این حرفه مشغول نبودند. کار را با طلافروشی شروع کردم. در شغل قبلی شکست خورده بودم و حین فعالیت در رشته طلا، به جواهر و سنگ های قیمتی علاقمند شدم. احساس می کردم دید همگان به این رشته بر اساس یافته های گذشتگان است و نمی توان نظر مستقلی داشت. می خواستم اطلاعاتی متفاوت داشته باشم. دوره های گوهرشناسی را گذراندم و از طلا به سمت سنگ و جواهر شیفت کردم. نتیجه شکل گیری برند "کفایتیان" با همکاری برادرم بود.

کار را گسترش دادیم و به عرصه واردات و صادرات سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی کشیده شدم. مراوده با تجار خارجی مرا بر آن داشت که در دانسته های قبلی تجدید نظر کنم و چون به سمت و سوی علمی گرایش پیدا کردم، حوزه مالی را کنار گذاشتم و خودم را وقف شناخت گوهرسنگ ها کردم. استعدادی جدید در خود یافته بودم. تدریس می کردم و پیشرفت را به چشم می دیدم.

ماحصلِ این افت و خیزها ایجاد موسسه گوهرشناسی بود که به صورت کاملا حرفه ای شغلی جدید را پیش رویم ترسیم کرد. مراکز مرجع از من دعوت می کردند و نمایندگی آی جی آی را در ایران به دست گرفتم.

کمی درباره مفهوم و معنای شناخت گوهر برای مخاطبان ما بگویید.

عده ای تصور می کنند زمین شناسی ارتباط مستقیم با گوهر شناسی دارد؛ این حرف تا حدودی صحیح است با این تفاوت که یک زمین شناس، الزاما یک گوهر شناسِ زبده نیست. گوهرها قطعاتی در دل زمین هستند که سه شاخصه زیبایی، کمیابی و استحکام را با خود دارند. در این میان هر سنگی که قیمتی باشد جزئی از گوهرهاست.

برخی قطعات قیمتی و نیمه قیمتی هستند که به طور کلی با نام "گوهر" اطلاق می شوند و گوهرشناسان افرادی هستند که این قطعات قیمتی را بررسی می کنند. در این میان برخی گوهرهای ساخت دست بشر وارد بازار شدند و از آن پس، این علم رو به شکوفایی گذاشت. گوهرهای طبیعی گاه بهسازی یا ترمیم می شوند و این دستکاری تاثیرات زیادی درقیمت گوهر دارد و گوهرشناسان وظیفه‌ی تفکیکِ قطعاتِ شبیه سازی شده را از طبیعی‌ها  دارند. پس سه مرحله شناسایی، درجه بندی و قیمت گذاری، سه وظیفه‌ی اصلی یک گوهرشناسِ حرفه‌ای است. این دسته ضمن آشنایی با بازار، فعالیتی علمی انجام می دهند.

گلد نیوز: در این میان با علم گوهرشناسی رو به رو هستیم. ولی چرا هنوز به این باور نرسیده ایم که این علم باید برای رونق صنعت گسترش پیدا کند؟

نه در ایران و نه هیچ کشور دیگری، رشته گوهرشناسی نداریم و اینگونه نیست که عده ای تصور کنند در این حوزه دچار عقب ماندگی هستیم. از طرفی هیچ دانشگاهی برای تدریس چنین رشته ای وجود ندارد. بلکه آموزش در این حزه زیر نظر موسسات بزرگ دنیاست که از بسیاری دانشگاه های برتر جلوتر هستند. کار این موسسات تولید علم برای دانشجوهاست و هر یک مدرک تخصصی را ارائه می دهند. در این میان برخی رشته های دانشگاهی، واحدهایی را مختصِ شناخت گوهر دارند و باید دانست بدون داشتن علم گوهرشناسی نمی توان از جواهرات سخنی به میان آورد. روند آموزش ها طی 5، 6 سال گذشته سرعت گرفته است؛ پیشتر وقتی درباره آموزش و دانسته های آکادمیک سخنی به میان می آمد، پیشکسوتان این رشته، سابقه شغلی 5 دهه ای خود را به رخ می کشیدند اما همین افراد امروزه فرزندان خود را روانه کلاس های گوهرشناسی می کنند.

یعنی فعالین در عرصه سنگ های قیمتی، به اهمیتِ ماهیتِ این علم پی برده اند که در بخشی به ارزش گذاریِ سنگ های قیمتی نمود می یابد!؟

شما تا زمانیکه سنگی را نشناسید و درجه بندی نکنید، چگونه آن را قیمت گذاری خواهید کرد؟ البته منظور نظر ما طلا نیست بلکه تاکید ما بر جواهرات است. در این رشته؛ طراح، سازنده، مخراجکار، آبکار و حتی پخش کننده و فروشنده باید بدانند چه سنگی در اختیار دارند، در زمان ساخت چه مشکلاتی گریبان گیرِ گوهر مورد نظر است و آیا آسیب پذیر در زمان ساخت تا استفاده هست یا خیر!

دنیا به گونه ای وارد طراحی سنگ های قیمتی می شود که مشتری را با یک چشم بر هم زدن جلب کند. بازار سنتی ما نیز این مهم را پذیرفته ولی استانداردهای ما همچنان با بایدها فاصله دارد.

در گذشته پیشکسوتان اسقبالی نمی کردند ولی امروز به سمت ما و حوزه آکادمیک آمده اند.

اگر یک صنعتگر برای فراگیریِ علم گوهرشناسی احساس نیاز کند، چه سرفصل هایی پیش روی او قرار می دهید؟

این علم وارداتی است و مخترعِ آن ما نیستیم. بنابراین می توان یک کپی زیبا و تمیز از کشورهای سردمدار در اختیار گرفت و آن را ملی و بومی کرد. در این میان بنا بر نیازِ هر صنعتگر، آموزه های متفاوتی وجود دارد؛ چراکه جواهر سازی زیر شاخه های بسیار متعددی دارد.

در این میان همه صنعتگران نیز توان و مهارتِ یکسان برای همه زیر شاخه های گوهرشناسی را ندارند. در دانشگاه طلا و جواهر کسی که در حوزه تراش سنگ تحصیل می کند، زیر مجموعه های مورد نیاز تخصص خود را فرا میگیرد و کسی که طراح طلاوجواهر است باید روی رنگ ها و... کار کند. ولی به طور کلی شناخت سنگ های قیمتی و نیه قیمتی برای همه فعالان اینحوزه واجب است.

امروز بازار به سمت این نیاز حرکت کرده چون در نبود آموزش ضررهای مالی دیده و نکته بعدی اعتمادسازی است. مشتری کسی را انتخاب می کند که از سواد بالاتری برخوردار است، چنین فردی در بازار رشد می کند و موجب می شود دیگران هم خود را ارتقا دهند. این آموزش پیش نیاز شغل جواهرسازی، جواهر فروشی و... است. در این بین مجموعه های حرفه ای، کل نیروی انسانی خود را به آموزش وا نمی دارند اما شایسته است حداقل یک نفر را در زمینه ای خاص به صورت تخصصی تربیت کنند تا از خسارت های دیگر جلوگیری به عمل آید.

گلد نیوز: در حال حاضررشته گوهر شناسی چه زمانی از دانشجویان محصل در مرکز علمی و کاربردی را به خود اختصاص می دهد؟

برخی تک درس های پودمانی تعریف شده است که بر اساس استانداردهای روز دنیا مدیریت و تدوین شده و گوهرشناسی از پایه تا حرفه ای به صورت جداگانه نیز درس داده می شود. افرادی که مشغول به کارهستند بنا بر نیاز خود می توانند تخصصی خاص را در دانشگاه بگذرانند و مدرک بگیرند.

ما قصد داریم این سلسه گفتگوها را ادامه دهیم. در همین رابطه ابتدا به لزومِ دانستنِ علم گوهرشناسی از سوی صاحبان کسب و کار تاکید کردیم و در گفتگوهای بعدی به درجه بندی گوهرسنگ ها و مباحث فنی و آکادمیکِ آن توجه خواهیم کرد.

بنده هم جمله آخرم را بیان می کنم که "پزشکان مواظب جان شما هستند و گوهرشناسان مواظب جیب شما هستند" این مسئله واقعیت است. یک متخصص علم گوهرشناسی مواظب جیب مشتری است تا جنسِ اشتباهی خریداری نکند و تصور می کنم امروز رابطه ای مستقیم میان "جیب و جان" [برخی] افراد وجود دارد چراکه جان شان به جیب شان [بسته است]. شخصا شاهدِ سکته‌ی فردی بودم وقتی فهمید سنگِ قیمتی که در اختیار داشته، چه بوده و چه اتفاقی برای آن افتاده است. بنده رابطه مستقیم جیب و جان را با چشم دیده ام و به همین دلیل تاکید دارم که وقتی با گذراندنِ یک دوره ساده می توان مراقبِ جیب بود، نباید به مال ضرر زد. ضمن اینکه معتقدم انسان بر اساس الگوها پیش می رود. خاطرم هست روزی همکاری به من می گفت 40 سال در این صنف مشغول به کارم. بنده هم گفتم من 13 سال وارد این حرفه شدم ولی با کسب دانش چندین پله از شما جلوتر هستم ! وقتی به فکر فرو رفت، گفتم شما 4 دهه اشتباه کار کرده اید ولی من از این 13 سال، 7 سال را صرف این کردم تا بدانم چه کار دارم می کنم و گویی در این مدت، 40 سال سابقه این فرد را یکجا طی کردم. دانشجو به این سابقه 13 ساله می نگرد و می گوید این استاد حتما راه درست را رفته و کار صحیح را انجام داده که به عنوان استادِ دانشگاه اتحادیه پذیرفته شده است. بنابراین شکل گیری چنین الگوهایی بسیار مهم است. در حالی که در گذشته الگوهای غلط باعث شده عده ای برای [حرکت در مسیر علم و آگاهی] تمایل نداشته باشند و تصور کنند همه چیز از تجربه ساخته است. در حالیکه شخصا معتقدم دانش در کنار مهارت و تجربه است که ارزش می یابد والا هیچ یک به تنهایی ارزشی ندارد. چون دانشِ صرف در کتاب و جزوه خلاصه می شود و مهارت و تجربه به تنهایی محکوم به شکست است.

انتهای پیام/