14معدن طلای غیرفعال در انتظار اکتشاف دوباره

چه تعدادی معدن طلای فعال در ایران وجود دارد؟ توان استخراج طلا و تولید شمش در ایران چقدر است؟ چرا ایران تنها 3درصد در تولید طلای جهان سهم دارد؟ موانع افزایش تولید و استخراج طلا در ایران چیست؟ برای پیداکردن پاسخ این پرسش ها به سراغ محمدرضا بهرامن رئیس خانه معدن ایران رفتیم.

گلدنیوز: جناب آقای بهرامن لطفا تصویری کلی از معادن طلای ایران ارائه بدهید و بفرمایید چه تعداد معدن فعال داریم؟

ضرورت سرمایه گذاری در کشور ما بسیار بالاست و وقتی می بینیم که چرا تا امروز نتوانستیم از ظرفیتِ موجود استفاده کنیم، به یک خروجیِ از وضعیت کنونی خواهیم رسید.

طلا ماده ای معدنی است که بشر به صورت آزاد آن را شناخت. این عنصر طبیعی در دوران های دور به دست بشر رسید ولی چون تخریب و آسیب پذیری کمتری داشت، بشر استفاده ویژه ای از آن برد. از سه تا چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح، طلا توسط بشر شناخته شد و مورد استفاده قرار گرفت؛ پس نشان می دهد این تاریخچه بسیار قدمت دارد. ضمن محاسبه میزان طلای استخراج شده و مورد استفاده بشر، به عدد 190هزار تن می رسیم. اما بازگردیم به سوال شما و وضعیتِ معادن طلای کشورمان... بر اساس آمار 20معدن طلا در کشورمان فعال است و 14 معدن غیر فعال داریم.

گلدنیوز: این معادن کشف شده هستند؟

قاعدتا این معادن اکتشاف شده اند و گواهی کشف و پروانه بهره برداری  دارند و به دلیل غیر اقتصادی بودن غیر فعال هستند. 6 معدن دارای گواهی کشف هستند و ذخایر آن مشخص است و پروسه جذب سرمایه گذاری در بخش فراوری را پشت سر می گذارند. از طرفی طرح زیست محیطی این معادن باید به سازمان محیط زیست ارائه شود. امروزه از سیانید استفاده می کنیم که باید تمام فعالین معدنی این مهم را باید در نظر بگیرند.

در کل دنیا از همین عنصر استفاده می کنند؟

استخراج طلا در تمام دنیا به همین صورت است و اصطلاحا عنوان "دوستدار محیط زیست" را به آن داده اند. با این وجود باز هم اعتراضات فعالان محیط زیست را شاهد هستیم. از طرفی عارضه ها قابل کنترل علمی است.

سهم 3درصدی ایران در استخراج طلا

ما همچنین 19 معدنِ دارای پروانه اکتشاف داریم و کارها مقدماتی آن در حال انجام است ولی هنوز میزان ذخیره واقعی آن در کشور مشخص نیست. سه هزار و 531 تن طلا در سال 2019 استخراج شده است. چین با 383 تن کشور اول و اندونزی با 83 تن طلا در رتبه دهم قرار گرفته است. بسیاری کشورهای دیگر ارقامی ناچیز در استخراج طلا دارند؛ مثلا ایران در میان این کشورها گنجانده نمی شود و سهمی 3 دهم درصدی در سطح جهانی داریم. در این میان افریقای جنوبی 118 تن طلا در سال 2019 تولید کرده است و ما مدت زمان مشابه، 7 تن طلا تولید کردیم. بر اساس آمار سال گذشته 10 تا 11 تن طلا در کشورمان به دست آمد. در حال حاضر سند چشم انداز طلا را تدوین می کنیم و معتقدیم هرگونه حرکت و سرمایه گذاری باید صورت گیرد تا معادن کوچک [فعال شود] این کار موجبِ دستیابی به ذخایر متنوع خواهد شد و اشتغال و درآمدزایی درپی دارد.

وقتی طلا به عملیاتِ بهره برداری می رسد، زنجیره اشتغال آن شروع می شود. در این راستا هر شغل در معدن، 17 شغل در زنجیره پدید می آورد. بسیاری کشورها تولیدِ طلا ندارند ولی در شرایط ویژه ای در پیشرفت صنعت طلا قرار گرفته اند.

ظرفیت پیش بینی شده در سند چشم انداز طلای کشور چه میزان است؟

اگر مدعیِ تولید 10 تا 11 تن طلا هستیم، تولید را باید به 20 تن برسانیم و این چشم انداز برای 4 سال در نظر گرفته شده است؛ چراکه ظرفیت فنی و عملیاتی آن به راحتی در اختیارِ ماست. اضافه شدنِ 10 تن به ذخایر کنونی طلای کشور، درآمد ارزی  بالایی را برای کشور درپی خواهد داشت؛ لذا طلا باید در برنامه راهبردی وزارت صمت به عنوان یک ماده استراژیک دیده شود.

وقتی قیمت جهانی طلا کاهش می یابد، عملا تولید نیز افت می کند ولی تشنجات جهانی، تاثیری مستقیم در افزایش قیمت طلا دارد. از سال 2015 ریل تغییرات طلا در جهان شکل گرفت و کشورها به سمت استخراج طلای کم عیار حرکت کردند. کشور ما نیز امروز به استخراج های نیم پی پی انی دست می زند و اتفاقا اقدامی اقتصادی است. سرمایه گذاری طلا در کشورمان با کانادا متفاوت است چراکه وقتی در معادن کم عیار نیز سرمایه گذاری می کنیم، برنده هستیم.

بهرامن رئیس خانه معدن:

اگر مدعیِ تولید 10 تا 11 تن طلا هستیم، تولید را باید به 20 تن برسانیم و این چشم انداز برای 4 سال در نظر گرفته شده است؛ چراکه ظرفیت فنی و عملیاتی آن به راحتی در اختیارِ ماست.

گلدنیوز: در این میان موانع کدام ها هستند... نبود سرمایه گذار یا بروکرسی های اداری؟

ما باید نسبت به جذب سرمایه اقدامات لازم را انجام دهیم. یکی از نگرانی ها آینده نگری در بعد سرمایه گذاری است؛ لذا باید امنیت لازم برای سرمایه گذار صورت گیرد. متاسفانه دیدگاهی حاکم شده است که مردم تصور دارند هر کس طلایی را استخراج می کند، گویی در حال غارت معادن است. از طرفی در کشورمان تولیدگران باید ارزش افزوده می پرداختند ولی بانک مرکزی بدون توجه به ارزش افزوده، اقدام به واردات کرد. خوشبختانه این اتفاق اصلاح و تولید داخل باز مالیات معاف شد. همین مسئله انگیزه تولید را برای معادنِ کم عیار اقتصادی و به صرفه خواهد کرد.

در این راستا فناوری های جدید هم وارد حوزه استخراج طلا خواهد شد؟

فناوری های نو وارد این حوزه می شود؛ هرچند عنوان می گردد که سیانید دوستدار محیط زیست است؛ اما دنیا در جهتی در حرکت است که فضای محیط زیست را بهتر کرده و سیانید را حذف کند.

امروز مانع اصلی برای عدمِ رشد صنعت طلا چیست؟

چالش هایی پیش روی ماست که باید به صورت بخش به بخش بررسی شود؛ قسمی از ان به صنعت طلای کشور و حوزه پایین دست و نیز بالادست ارتباط دارد. از طرفی فاقد بانک اطلاعاتی در کشور هستیم و لذا آمارهای متعددی در کشور مطرح می شود. اگر عیارها معین گردد، برنامه ریزی بهتری صورت خواهد گرفت. ما به سازمان زمین شناسی اشاره نداریم و اشاره به "متولی بخش معدن" است. در حال حاضر سیستان و بلوچستان از این نظر فقیر است. اکتشافاتی صورت گرفته و ادعا دارد در فلان نقطه طلا وجود دارد ولی خوشبختانه حرکت هایی طی چند سال گذشته اتفاق افتاده است؛  بنابراین سرمایه گذاری در این بخش صورت گرفت.

در حوزه محلی نیز باید امنیت سرمایه گذاری اتفاق افتد و دولت بر این روند نظارت کند. هر کسی که در این مناطق دست به تولید بزند، در اصطلاح شمش طلا به دست می آورد که ارزشمند است. جوامع محلی که در آن استخراج صورت می گیرد، طلای استخراجی را می بینند؛ نه طلای سرمایه گذاری شده را و تصور دارند شمش به راحتی از زیر زمین استخراج می شود. لذا کاهش ریسک سرمایه گذاری باید به حداقل برسد.

رانت اطلاعاتی؟

شما اشاره کردید در حوزه اکتشاف فاقد اطلاعات هستیم؛ آیا به واقع اطلاعی در دست نیست یا اینکه رانت ها اجازه درز اطلاعات را نمی دهند؟

هر کس ساختار زمین شناسی را بداند، خواهد توانست وجود معادنِ معدنی طلا را در نقاط مختلف تخمین بزند ولی امروز سامانه کاداستر اجازه نمی دهد یک محدوده اکتشاف شده، به راحتی در اختیار هر کسی قرار گیرد تا به منظور بهره برداری، وارد عمل شود. امروزه شفافیت به مراتب بهتر شده که یکی از آرزوهای ما بود. نظارت نیز بحثی جداست که به نگاه متولیان باز می گردد. در حال حاضر می توان گفت ریسک استفاده از رانت به حداقل رسیده است.

سوال دیگر درباره 14 معدنی است که فرمودید مسکوت مانده اند؛ دلیل چیست؟

این معادن عمدتا غیر اقتصادی هستند. یا ذخایر کمی دارند و یا اکتشاف آن تکمیل نشده است. در این راستا معدنی که همگان بر اقتصادی نبودنِ آن تاکید داشتند، در نهایت به ماده معدنیِ بسیار کم عیار در حجمی بالا دسترسی پیدا کرد و به عنوان یک مجموعه اقتصادی شناخته شد. عمده ترین معادنِ تعطیل، نیازمند اکتشافات تکمیلی هستند.

مشخص است که این 14 معدن در کدام استان ها هستند؟

این معادن عمدتا در استان های معدن خیز وجود دارد؛ مثل کردستان، آذربایجان شرقی و غربی، سیستان و بلوچستان، اصفهان و مرکزی ولی نباید فراموش کرد این معادن در صورت سرمایه گذاری برای حفاری بیشتر، به ذخایری جدید خواهند رسید. هرچند ما محدوده ای را در اختیار گرفته و گواهی کشف را رای ذخیره اولیه صادر کنیم، ولی باید راهکارهایی را برای اکتشاف تکمیلی پیدا کنیم که ذخایر واقعی طلا را در کشور به دست دهد. در این صورت برنامه ریزی برای سند چشم انداز طلا سهل تر خواهد شد. وقتی چنین سندی در اختیار بگیریم، موفقیت ما فزونی می گیرد. ما از سرمایه گذاری سخن می گوییم؛ نه هزینه کرد! پس سرمایه گذاری ما را به ذخایری مطلوب نزدیک می کند.

با توجه به ساختار زمین شناسی کشور، سند چشم انداز طلا ذیل ایمیدرو در دستور کار قرار گرفته و خانه معدن در این خصوص همراهی می کند.

این سند در دولت جدید به تصویب می رسد؟

این سند حداکثر تا آبان ماه تصویب می شود.

تولیدکنندگان از سختی های دسترسی به شمش طلا سخن می گویند و برخی معدن داران نیز مدعی هستند که طلا به سختی فروش می رود.

بانک مرکزی ضوابط و مقرراتی خاص تدوین و اعلام کرد ارزش افزوده بر اساسِ هر فروشی [پرداخت شود] و این رقم کمی نیست. طلا قیمتی جهانی دارد و عرضه باید بر این اساس صورت گیرد ولی طلا به صورت قاچاق وارد می شود. از طرفی اجازه فروش طلای داخلی وجود نداشت و مالیات بر ارزش افزوده، تمایلی برای تولیدکنندگان داخل نمی گذاشت و آن ها ترجیح می دادند طلا را صادر کنند.

پرسش پایانی: یک معدن دار محصول خود را باید در اختیار بانک مرکزی بگذارد یا می تواند آن را در بورس عرضه کند؟

معادن دولتی از طریق بورس عمل می کنند ولی بخش خصوصی از طرق مختلف قادر به فروش طلا هستند ولی در شرایط فعلی که بانک مرکزی برای خرید، علام آمادگی کرده است، معدن داران بخش خصوصی نیز موظف به فروش طلای خود به بانک مرکزی هستند. طی یک تعامل فراوری اولیه صورت می گیرد و طلا در خدمت بانک مرکزی قرار می گیرد.

انتهای پیام/