درباره مسجدالنبی به مناسبت روز 28 صفر

به گزارش پایگاه خبری جهان طلا (گلدنیوز)؛مسجدالنبی در دوران گسترش با بهره گیری از چهل کارگر رومی با یکصدهزار مثقال طلا، چندین بار کاشی‌های رنگارنگ، قندیل‌های درزنجیر زرین‌کشیده که بازسازی را به دوش داشتند و کار گسترش مسجد را عهده دار شدند، ستون‌های سنگی تراشیده با روکش‌های فلزی، دیوارهای بلند و گچ‌کاری‌شده و کاشی‌کاری آن‌ها و برپایی دیواربست‌ها، نگارگری سقف و زیورآرایی‌اش به چوب ساج جای‌گزین بنای استوار سنگی و به‌جای خانه‌های گلی که دوران زندگی پیامبر ساخته شده بود شد.

یکی از سه مسجد مهم مسلمانان

مسجدالنبی یا مسجد نَبوی یا مسجد پیغمبر، یکی از سه مسجد مهم مسلمانان می باشد، دو مسجد دیگر‌ نیز به ترتیب اهمیت مسجدالحرام و مسجدالاقصی نام دارند. به عقیده مسلمانان آرامگاه پیامبر اسلام در این مکان واقع شده‌است و به حرم نبوی نیز مشهور است. مسجدالنبی از زیارتگاه‌های مهم مسلمانان به‌شمار می‌رود.

مسجد نبوی مسجدی تاریخی در مدینه است که در شرق شهر مدینه بنا شده‌است. در منابع اسلامی روایت شده این مسجد را حضرت محمد در سال نخست هجری و در نخستین روزهای ورود به مدینه به دست خود و به همراهی مهاجرین و انصار ساخت و آرامگاه ایشان، که در منزل او واقع بود، پس از توسعه مسجد در آن قرار گرفت.

آهنگ ساخت مسجد

مطابق روایات، پس از پایان بنای مسجد قبا، محمد و مهاجران مکی، در میان استقبال انصار و مدینه، راهی مدینه شد. همهٔ قبایل مسلمان‌شدهٔ یثرب و پیرامونش، ضمن خوش‌آمدگویی به پیامبر، از او می‌خواستند تا در خانه و قبیله و منازلشان سکنی گزیند، ولی محمد(ص) ضمن اظهار مهر به لطف شیفتگان راه و رسمش، انتخاب محل سکونت را به قضای الهی حواله کرده بود. ستور (مرکب)، کنار خانهٔ ابوایوب انصاری زانو زد و محمد آن‌جا مستقر شد و دعایی بدین مضمون خواند:

رَبِّ اَنزلنی مُنزَلاً مُبارَکاً، وَاَنتَ خَیرُالمُنزلینَ «پروردگارا! در فرودگاهی خجسته فرودم آور، و تو بهترین فرودآورندگانی

ساخت نخستین بنای مسجد

محمد(ص) از سهیل و سهل، یا سرپرستشان، یا طایفهٔ بنونجار خواستار خریدن مربد شد تا در آن‌جا خانه و مسجدش را بنا نهد. تاریخ‌نگاران به گواه منابع معتبر هم‌نظر اند که در ساخت نخست مسجد، محمد(ص) هم‌دوش با دیگر صحابهٔ بزرگ مهاجرین و انصار، بنا می‌کرده‌است. بیهقی به روایت عبدالله بن عمر که مورد تصریح محمد بخاری در صحیح قرار گرفته، اشارهٔ خاصی می‌کند که: «مسجد پیامبر دارای دیوارها و پایه‌هایی از خشت خام بود و سقفش با شاخه‌های درخت پوشیده و ستون‌هایش تنه‌های خرما بود.»

از دیدگاه الاقشهری، به استناد گفتهٔ عبداللهَ عمر، بنای مسجد در آن روزگار، سه درب داشته‌است: دربی سوی دیوار جنوبی مسجد، دربی به نام «عاتکه» در شمال دیوار باختری -که به باب‌الرحمة مشهور است- و درب سوم همان درب جبرئیل فعلی است که میانهٔ دیوار خاوری مسجد قرار داشته‌است.

روضه نبوی

روضه نبوی یا روضه شریفه یا روضه مبارکه به مکانی در ناحیه جنوب شرقی مسجد و فاصلهٔ میان آرامگاه محمد و منبر او است که طول آن ۲۲ متر و عرض آن ۱۵ متر است. در این مکان که با فرش سبز رنگی پهن شده‌است و آرامگاه، منبر و محراب در محدودهٔ آن قرار دارند. این مکان برای مسلمانان به علت سخنی از محمد مکانی مقدس و پر فضیلت است.

ستون‌ها

در مسجد نبوی از ابتدا ستونهایی شناخته شده و معروف وجود داشته‌اند. از جمله ستون مُخَلَّقه (نمازگاه محمد) و ستون مهاجران یا ستون عایشه، ستون توبه، ستون السّریر، ستون مَحْرَسْ (منسوب به علی)، ستون وُفود، مقام جبرئیل (در خانه حضرت علی و حضرت فاطمه زهرا)، ستون تهجد و ستون حنّانه می‌باشند.

توسعه مسجد النبی

افزایش روزافزون جمعیت مسلمانان در شهر مدینه و مهاجرت قبایل مسلمان سوی مدینه، فراخ‌سازی مسجد را دربایسته و ضروری کرده‌بود. بنای مسجد در زمان خلیفهٰ سوم عثمانِ عفان فرسوده و دیوارها و ستون‌هایش رو به پوسیدگی نهاده‌بود. در سال ۲۴ ه‍.ق برابر ۲۳/۲۴ خ که شورای شش‌نفرهٔ عمر عثمان را به خلافت رساند، مردم مدینه دربارهٔ بیش‌بود مردمان و کمی جا در مسجد به‌ویژه در جماعت جمعه باش گفتگو کردند و خواستار گسترش مسجد شدند؛ او نیز پس از رای‌زنی با رای‌وران، پذیرفت.

عثمان ساختمان مسجد را تغییر داد و مساحتش را چندی افزود، دیوارهایش را با سنگ‌های نقش و نگاردار و ستون‌هایش را با سنگ‌های تراشیده و نگاشته بازساخت، و سقف را با چوب ساج ترمیم کرد. اساساً عثمان بنای مسجد النبی را از آن حالت نخستین و سادگی و بی‌آرایگی بیرون آورده‌است. ساختمان دیرین مسجد از بن برچیده بنای تازه با مساحتی بیش جای‌گزینش گردید. زهری گفت: «عثمان مسجدالنبی را توسعه داد و ده‌هزار درم سیم را از اموال خود صرف آن نمود.»

حرم در زمان امویان

در سال ۸۶ قمری ولیدِ عبدالملک به خلافت رسید و عمر بن عبدالعزیز را به فرمانداری مکه و مدینه گماشت. بودجهٔ کلانی را در اختیارش گذاشت تا زمین و خانه‌هایی را که از بهر توسعه و نوسازی مسجد باید بدان پیوندد، بخرد. وی نیز این مکان را توسعه داد.  در آن دوره چهل کارگر رومی با یکصدهزار مثقال طلا، چندین بار کاشی‌های رنگارنگ، قندیل‌های درزنجیر زرین‌کشیده، بازسازی را به دوش داشتند و عمر عبدالعزیز در طول کار از پاداش و خلعت بی‌بهرهٔشان نمی‌گذاشت. ستون‌های سنگی تراشیده با روکش‌های فلزی، دیوارهای بلند و گچ‌کاری‌شده و کاشی‌کاری آن‌ها و برپایی دیواربست‌ها، نگارگری سقف و زیورآرایی‌اش به چوب ساج و جای‌گزینی بنای استواری سنگی به‌جای خانه‌های گلی محمد (ص)و… چنان مسجدی بنا نهاده شد که تا آن هنگام بنایی به سانش در جزیرهٔ عرب نبود. این بازسازی‌ها و نوسازی‌ها به گفتهٔ محمدِ جریر طبری، ابن زباله و ابن نجار از سال ۸۸ تا ۹۱ ه‍.ق برابر ۸۵ تا ۸۹ ه‍.خ به درازا کشید.

نخستین‌بار آیات قرآن بر کاشی‌ها و دیوارهای مسجدالنبی نوشته شد. ابن نجار تصریح کرده‌است که کل سوره‌های والشمس تا ناس را بر دیوارهای مسجد نگاشتند و چهار گلدسته در چهار گوشهٔ مسجد کردند که به گفتهٔ ابن زباله و دیگر مستندات، بزرگ‌ترین آن‌ها ۶۰ آرش درازا داشت و کوچکترینشان منارهٔ باختری شامی بود.

مسجدالنبی امروزه توسعه بسیار یافته‌است و پذیرای جمعیت میلیونی زائران می‌باشد.

دانشنامه ویکی پدیا با تلخیص