قدیمی‌ترین نقشه جهان؛ لوح گلی بابلی که رشته‌کوه زاگرس را به تصویر می‌کشد

یک لوح گلی کوچک که موقعیت شهر باستانی بابل را به عنوان مرکز جهان ترسیم کرده است، به عنوان کهن‌ترین نقشه تاریخ شناخته می‌شود.

به گزارش پایگاه خبری جهان طلا (گلدنیوز)؛این لوح گلی که چگونگی درک تمدن بابل از جهان معاصرش را در اوایل هزاره نخست پیش از میلاد نشان می‌دهد، به زبان اکدی نوشته شده است و قدمت آن به احتمال زیاد به ۲۹۰۰ تا ۲۶۰۰ سال قبل بازمی‌گردد.

این لوح در ابعاد ۱۲ در ۸ سانتی‌متر شامل یک توصیف متنی مختصر و گم‌شده، به همراه یک نقشه‌ کوچک از شهر است.

بابل، شهر باستانی بین‌النهرین، در این نقشه در مرکز جهان قرار گرفته و رود فرات دیده می‌شود که از شمال (بالا) به سمت جنوب (پایین) جریان دارد. دو دهانه این رود با برچسب «باتلاق» و «خروج» مشخص شده است.

در این نقشه کل منطقه بین‌النهرین توسط یک «رود تلخ» یا اقیانوسی مدور احاطه شده است. هفت یا هشت منطقه خارجی به صورت بخش‌های مثلثی‌شکل در آن سوی اقیانوس به تصویر کشیده شده است که تصور می‌شود کوه‌های زاگرس باشند.

علاوه بر شهر بابل در نیمه شمالی نقشه سه تمدن دیگر یعنی شوش (پایتخت عیلام) در جنوب، اورارتو در شمال شرقی و هابان پایتخت کاسی‌ها در شمال غربی نشان داده شده است.

این لوح توسط هرمزد رسام، جهانگرد، باستان‌شناس و دیپلمات آشوری‌تبار بریتانیا که منشور حقوق بشر کوروش بزرگ را نیز کشف کرد، در اواخر قرن ۱۹ در استان بغداد و حدود ۶۰ کیلومتری شمال شهر باستانی سیپار در کرانه شرقی رود فرات پیدا شد.

متن بالای نقشه بخشی از حماسه آفرینش جهان توسط مردوک، خدای اصلی بابل، را توصیف می‌کند که در آن او «تیامات»، الهه آب‌ها، را کشت و بدن او را به دو نیم کرد.

 بنابر این متن، مردوک از یک تکه بدن تیامات برای ساختن آسمان و از تکه دیگر برای ساختن زمین استفاده کرد.

در بخش دیگری از این متن به جانورانی اشاره دارد که مردوک آن‌ها را فرای دیگر جانوران خلق کرده است. این جانوران شامل بز کوهی، غزال، شیر، گرگ، میمون، شترمرغ، گربه و آفتاب‌پرست می‌شوند. به استثنای گربه، همه این حیوانات از سرزمین‌های دور بودند.

در این متن همینطور از چندین فرمانروای برجسته دنیای باستان، مانند «اوتنپیشتی» پادشاهی که از سیل بین‌النهرین جان سالم به در برد، نام برده شده است.

در پشت نقشه نیز متنی وجود دارد که هشت منطقه دورافتاده به نام «ناگو» را با توضیحات کوتاهی توصیف می‌کند.

 هفت دایره کوچک در این نقشه ترسیم شده است که احتمالا نشان‌دهنده هفت ایالت (شهر) در آن روزگار هستند. متاسفانه بقیه این نقشه از بین رفته و مشخص نیست که سازندگان آن احتمالا چه چیزهای دیگری ترسیم کرده بودند.

مورخان گمان می‌کنند این لوح گلی، که امروزه در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود، در زمان امپراتوری بابل نو یا امپراتوری کـَلدانی ساخته شده است.

دوران فرمانرویی حکمرانان بابل نو از سال ۶۲۶ پیش از میلاد آغاز شده و تا ۵۳۹ پیش از میلاد ادامه یافت. آنان قصد داشتند تا تمدن بابلی-اکدی را احیا کنند که در این کار تا حدی موفق شدند اما سرانجام از لشکر کوروش بزرگ پادشاه هخامنشی شکست خورده و این منطقه بخشی از شاهنشاهی ایران شد.

علت لشکرکشی به بابل

بابلی ها همگی آماده بودند تا به دشمن نبونعید کمک کنند و بدین ترتیب پارسیان را ناجی خود تلقی می‌کردند. کشمکش‌های اجتماعی از یک سو، نارضایتی کشاورزان، صنعتگران، اشراف و نجبا (کارمندان، کاهنان، بازرگانان و غیره) از سوی دیگر باعث شده بود که زیربنای اجتماع ویران شود. شاه بابل که ده سال از پایتخت دور بود و در تیما سکونت داشت، تجارت پُرسود کندر را به انحصار خویش درآورده بود و خدای سین را به مردوک ترجیح می‌داد که این امر موجب خشم و نارضایتی کاهنان را فراهم آورده بود. کشاورزان و صنعتگران که قسمت عمدهٔ جمعیت کشور را تشکیل می‌دادند، نسبت به فعالیت‌های نبونعید در زمینهٔ آماده شدن برای جنگ، بی‌تفاوت بودند و میل داشتند فرمانروایان قدیمی را، بی‌دردسر و زحمت با فرمانروایان جدید تعویض نمایند، ارتش بابل بر اثر جنگ‌های متعدد خسته و فرسوده شده بود و مشکل می‌توان انتظار داشت که چنین ارتشی توانایی آن را داشته باشد تا با سپاهیان پیش رو که هم از نظر تعداد و هم از نظر تجهیزات برتر بودند، بجنگد و در برابر آن‌ها بایستد. بدین ترتیب بابل فاقد توانایی و قدرت لازم برای مقابلهٔ مؤثر در برابر سپاهیان کوروش بود. هنگامی که کوروش به بین‌النهرین حمله‌ور شد، کاهنان او را نمایندهٔ خدای مردوک دانسته، به وی خوش‌آمد گفتند و پیامبران یهودی اعلام داشتند که وی نجات‌دهندهٔ قوم آنان است و سایر طبقات خارجی نیز وی را به عنوان آزادکنندهٔ خود دانستند.

یورونیوز فارسی و ویکی پدیا