لوریس چکناواریان گوهر گرانبهای موسیقی ایران

به گزارش پایگاه خبری جهان طلا (گلدنیوز)؛لوریس چکناواریان(زادهٔ ۲۱ مهر ۱۳۱۶ در بروجرد) آهنگساز، رهبر ارکستر، نویسنده و نقاش ایرانی ارمنی‌تبار است. وی یکی از چهره‌های شناخته‌شدهٔ فرهنگی ایران و ارمنستان است.

چکناواریان به‌عنوان آهنگساز تاکنون بیش از ۷۵ اثر شامل ۶ اپرا، ۵ سمفونی، ۱ اوراتوریو، ۱ رکوئیم، آثاری در زمینهٔ موسیقی کُر، موسیقی مجلسی، موسیقی باله، پیانو و خوانندگی، و همچنین کنسرتوهایی برای پیانو، ویولن، گیتار، سلو و پیپا، در کنار موسیقی‌های متن فیلم ساخته‌است. او بیش از ۱۰۰ اثر با لیبل‌هایی مانند آرسی‌ای، فیلیپس، اِمی و ای‌اس‌وی منتشر کرده‌است

چکناواریان بسیاری از ارکسترهای مهم جهان از جمله ارکستر فیلارمونیک ارمنستان،«فیلارمونیک سلطنتی انگلستان»، «فیلارمونیک سلطنتی لیورپول»، «ارکستر مجلسی انگلیس»، «ارکستر سمفونیک لندن» را رهبری کرده‌است.

چکناواریان، بین سال‌های ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۸ و ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۰ ، رهبری ارکستر فیلارمونیک ارمنستان را برعهده داشت و بیشتر در ارمنستان به سر می‌بُرد.

در مهر سال ۱۳۹۸ لوریس چکناواریان به‌عنوان سفیر صلح ایران در سازمان ملل متحد پیشنهاد شد.

تحصیل

او ابتدا وارد دبیرستان فیروزبهرام شد. او تحصیلات موسیقی خود را از سال ۱۳۳۲ در هنرستان عالی موسیقی تهران آغاز کرد و از آنجا فارغ‌التحصیل شد.

پدر لوریس که از فرهیختگان ارمنی بود و صاحب تألیفاتی است، او را برای ادامه تحصیل به وین فرستاد. لوریس قبل از عزیمت، در تهران، در تالار کلوب ارمنیان، ارکستر سمفونی تهران را رهبری کرد و قطعاتی از آهنگسازان مشهور جهان را به همراه گروه نواخت. او شاید یگانه ایرانی باشد که در ۱۷ سالگی ارکستر سمفونیک را رهبری کرده‌است.

پس از آموختن ویولون و پیانو در کنسرواتور موسیقی تهران، آهنگسازی را در آکادمی موسیقی وین آموخت و در سال ۱۹۶۱ با درجه ممتاز فارغ‌التحصیل شد.اندکی پس از فارغ‌التحصیلی، چهار اثر او برای پیانو و باله فانتاستیک برای سه پیانو و سازهای کوبه‌ای توسط دوبلینگر در وین چاپ شدند.به دنبال دوره تحصیل موفق لوریس چکناواریان در سال ۱۳۳۹ به ایران بازگشت[۱۴] چکناواریان در فاصله سال‌های ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۳ در کنسرواتور موسیقی تهران به تدریس تئوری موسیقی پرداخت. در همان دوران، به مدیریت آرشیو موسیقی ملی در تهران منصوب شد و تحقیق دربارهٔ موسیقی فولکلور ایران و سازهای ملی و گردآوری آنها را به عهده گرفت.در سال ۱۹۶۳، با بورسی که از سوی کارل ارف به او داده شد، به اتریش برگشت و در سالزبورگ اقامت و اپرای رستم و سهراب خود را تکمیل کرد.

سپس به اتریش رفت و در «آکادمی موسیقی موتسارتئوم» زالتسبورگ به تحصیل پرداخت و سپس به ایران مراجعت کرد.

در سال ۱۹۶۵، در دانشگاه میشیگان به مطالعه و تحصیل در رشته رهبری ارکستر پرداخت. (وی همچنین فارغ‌التحصیل دانشگاه میشیگان در رشتهٔ رهبری ارکستر می‌باشد.) در فاصله سال‌های ۱۹۶۶ تا ۱۹۶۷، به‌عنوان آهنگساز مهمان، در کالج کنکوردیا واقع در مورهد، مینه‌سوتا اقامت کرد.و از سال ۱۹۶۶ تا ۱۹۷۰، مدیر بخشهای‌سازی و اپرایی دانشگاه مورهد بود.

وی سال‌های متمادی در وین، نیویورک، و لندن زیسته‌است و در فاصله مسافرت‌هایش به ایران برای فیلم‌های موسیقی متن ساخته‌است.

 اپرای رستم و سهراب

از جمله آثار وی ۵ سمفونی، اپراهای رستم و سهراب و پردیس و پریسا می‌باشد.

آفرینش نخستین اپرای ایرانی برای کودکان نیز با 'پردیس و پریسا به نام لوریس چکناواریان ثبت شده‌است. لوریس چکناواریان در عرصهٔ باله نیز کار کرده‌است. افسانهٔ «سیمرغ» از عطار نیشابوری از کارهای او در این زمینه است. سیمرغ در سال ۱۳۵۴ در تالار رودکی نخستین اجرای خود را تجربه داد. دیگر آثار لوریس چکناواریان عبارت‌اند از: سمفونی شماره یک برای ترومپت و سازهای کوبه‌ای، سمفونی کردو، اوراتوریو (Oratorio) زندگی مسیح، دو کنسرتو برای ویولن و پیانو، سوئیت دریاچهٔ وان، و بالاخره اوراتوریو آخرزمان.

 سوئیت سمفونیک از باله اتللو به وسیلهٔ ارکستر سمفونیک لندن به رهبری چکناواریان اجرا شده‌است

موسیقی متن ۴۰ فیلم مستند و سینمایی

لوریس چکناواریان در سال ۱۳۴۲ (۱۹۶۳) با ساختن موسیقی متن فیلم جلد مار ساختهٔ هژیر داریوش آهنگسازی برای فیلم را آغاز کرد. به عنوان یکی از موسیقیدانان صاحب سبک برای مستندهای بسیاری موسیقی ساخته و با کارگردان‌های متفاوتی همکاری داشته‌است.موسیقی متن ۴۰ فیلم مستند و سینمایی از جمله جدال در مهتاب (۱۳۴۸) به کارگردانی انزو دل وینچنسو, بی‌تا (۱۳۵۱) به کارگردانی هژیر داریوش، تجاوز به کارگردانی حمید مصداقی و تنگسیر به کارگردانی امیر نادری را تهیه کرده‌است. او برای ۱۷ فیلم مستند موسیقی متن فیلم تهیه کرده‌است.

وی برای تهیه موسیقی متن فیلم بی‌تا از سازهای ایرانی استفاده کرد و دو تن از استادان طراز اول موسیقی ملی، فرامرز پایور سنتور و حسن ناهید نی نواختند.

از آثار مستندی که برایشان موسیقی تصنیف کرده‌است می‌توان به حاج مصورالملکی (۱۳۵۰) ساختهٔ خسرو سینایی، عالی‌قاپو و چهل‌ستون (۱۳۵۲) هر دو ساختهٔ منوچهر طیاب اشاره کرد.در آثار چکناواریان تأثیر موسیقی ملی ایران به خوبی مشهود است. چکناوریان در سال ۱۳۵۱ به رهبری ارکستر اپرای تهران منصوب گردید.

جوایز، نشان‌ها، قدردانی‌ها و تجلیل‌ها

در زیر فهرست جوایز، نشان‌ها و تجلیل‌های لوریس چکناواریان آورده شده‌است:

نشان درجه یک هنر از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (۱۳۸۱ (۲۰۰۲)

دریافت جوایز چنگ طلایی برای دستاورد عالی هنری از ۱۵ام و ۱۶ جشنواره موسیقی فجر در تهران

استاد افتخاری کنسرواتوار کومیتاس، ایروان

دریافت نشان فرهنگی «ساهاک مقدس-مسروپ ماشتوتس مقدس» (۱۹۷۸) از عالیجناب وازگن یکم جاثلیق اعظم تمامی ارمنی‌ها جهان

دریافت نشان دولتی برای خدمات به زمین لرزه از آقای ووسکانیان نخست‌وزیر ارمنستان شوروی

اعطاء مدال موسس خورناتسی (۱۹۹۶) توسط دولت جمهوری ارمنستان به خاطر خدمات فرهنگی به ارمنستان

شهروند افتخاری ایروان (۱۹۹۱)

اعطاء صلیب طلایی کلیسای رومانی

دریافت نشان طلایی از دانشگاه ارمنستان

نشان همایون (۱۹۷۱ ایران) از ملکه فرح دیبا

جشن تولد ۷۸ سالگی لوریس چکناواریان شامگاه یک شنبه در یازدهمین ویژه برنامه «تولد ماه» سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در موزه هنرهای دینی امام علی برگزار شد.

در چهارمین جشن سالانه موسیقی ما که در تاریخ ۲۵ آذر ۱۳۹۶ در تالار وحدت تهران برگزار شد، از لوریس چکناواریان به پاس یک عمر فعالیت هنری تقدیر به عمل آمد.

دریافت «جایزه سرو ایرانی» در سومین دوره آئین جایزه سرو ایرانی در خانه اندیشمندان علوم انسانی، ۱۳۹۷

اعطاء «نشان عالی هنر برای صلح» در هفتمین دورهٔ جشنوارهٔ بین‌المللی هنر برای صلح، به پاس نیم قرن تلاش برای موسیقی، ۱۳۹۸

جایزهٔ ویژهٔ کمیسیون «کتاب‌ها برای صلح» سال ۲۰۲۰، از سازمان‌های همکار سازمان جهانی یونسکو، به پیشنهاد و معرفیِ جشنوارهٔ بین‌المللی هنر برای صلح، ۱۳۹۹

شورای شهر تهران روز یکشنبه ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۹ در مصوبه‌ای یکی از خیابان‌های این شهر را به نام لوریس چکناواریان؛ موسیقی‌دان و آهنگساز شهیر بروجردی نامگذاری کرد.

هفت صبح و دانشنامه ویکی پدیا